Doğan Kuban’ın anısına… “İstanbul’un tarihi mirası baygın…”

Doğan Kuban’ın anısına…

İstanbul’un tarihi mirası baygın…

Değerli hocam,

“İstanbul Müze Kent Projesi Bağlamında Gözlemler“ iyi bir çıkışma olmuştu. En azından ciddi bir “fikir” meydana çıkmıştı. Artık “Müze Kent” sözü ağza alınmıyor. Amma, tarihi İstanbul’da “kentsel dönüşüm” ve “kentsel yenileme” icraatı süregidiyor…

Şimdi yeni bir durum değerlendirmesi yapıp tarihi İstanbul’un imarına dair Gözlemlerdeki fikirleri bir daha güncelleştirmek gerekiyor.

Geçen gün Gözlemler’i tekrar okurken sizin bir tespitiniz yeniden dikkatimi çekti.

Tespit şu:

“İstanbul yüzyıllar boyu yanarak doku değiştirmiştir. Fakat 19. yüzyıla gelinceye kadar doku her seferinde tarihsel karakteriyle yeniden oluşmuştur. 19. yüzyılda ise ortagonal sokak planlamasının girişi ile yangın yerleri eski dokularını kaybetmişlerdir. Yine de 1970’li yıllara kadar Suriçi’nde, Üsküdar’da ve Boğaziçi’nde eski dokuyu koruyan mahalle ve bölgeler olmuştur. Ne var ki bunların büyük bir bölümü son 25 yılda ortadan kalkmıştır…”

Bu tespitten hareketle diyebiliriz ki bugün tarihi İstanbul için bir “kentsel dönüşüm” değil, bir yeniden oluşum, bir yeniden diriliş (reborn) söz konusudur.

Bu yeniden diriliş elbette, 19. yüzyıla gelinceye kadar olduğu gibi olmayacak. Öyle bir oluşum artık mümkün değil, ama bugün tarihi İstanbul’un kentsel mimari güzellikleri, mümkün ve gerekli olduğu yerlerde, rekonstrüksiyon, restorasyon ve renovasyonla yeniden yaratılabilir ve çağdaş mimari güzelliklerle tamamlanabilir; tarihi İstanbul’un yeniden oluşumu (dirilişi) için tartışma ve yarışmalarla yaratıcı düşünce harekete geçirilebilir. (Zaten tarihi İstanbul’u depremden sakınmak için de bir yeniden oluşum söz konusudur.)

Aslında Gözlemler’de böyle bir ana fikir var. Şimdi bu ana fikri bir “slogan”la göze batırmak ve güncelleştirmek, “kentsel dönüşüm”e alternatif bir yön göstermek ve bir söylem geliştirmek gerekiyor: Söz gelimi, İstanbul – Yeniden Diriliş 21. yy (Reborn İstanbul- 21. Century) gibi…

Belediye seçimlerinden sonra (bu yıl içinde) bir durum değerlendirmesi ile bu anlamda bir ana fikri geliştirmenin ve kamuoyuna sunmanın yararına inanıyorum.

Böyle bir durum değerlendirmesi için Müze-Kent’te imzası olanlar yeniden bir araya gelebilir. Buna yeni isimler katılabilir. Uygun görülürse ben de katılırım. Benim için Mayıs’ın 3. haftası bir gün uygun. Olmazsa, herkese uygun gelen bir tarihe göre kendimi ayarlayabilirim, bir şekilde sorun çözülür…

Esenlik ve bol bol sevinç dilerim.

Hasan Çakır

Frankfurt, 29 Mart 2009

***

Sevgili Hasan,

Kuşkusuz, İstanbul’un hala kurtulabilecek bir tarihi mirası var. Bugün Cumhuriyet’e “Göksu Parkını 2010’a Yetiştirin” diye bir makale yazdım.

Mimarlar Odası’na soralım, Mayıs’ta bir toplantı örgütleyebilirler mi?

İstanbul’un tarihi mirası baygın, nefese gereksinimi var.

Gözlerinden öperim.

Doğan Kuban, 2 Nisan 2009