Yargı kararlarına uymayan Bakanlığa Danıştay’dan vize

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında proje tanıtım dosyası, çevresel etki değerlendirmesi başvuru dosyası, çevresel etki değerlendirmesi raporu ve proje ilerleme raporu hazırlayacak kurum ve kuruluşlara ilişkin usul ve esasları düzenleme amacıyla çıkarılan Tebliğ’in 6. maddesinde ÇED yeterlik belgesi başvurusu esnasında sunulacak belgeler düzenlenmekteydi. Ancak dava konusu edilen düzenleme daha önce verilmiş yargı kararlarına açıkça aykırılık içerecek şekilde düzenlenmiştir. Buna rağmen Danıştay tarafından söz konusu düzenlemeler hukuka uygun bulunmuştur.

Dava konusu Tebliğ ile 9/11/2019 tarihli ve 30963 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yeterlik Belgesi Tebliği mülga edilmişti. Mülga Tebliğin 6. maddesinde ÇED yeterlik belgesi başvurusunda aranacak belgeler arasında “c) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ve ilgili meslek odalarından herhangi birinden alınan mühendislik-müşavirlik belgesi veya büro tescil belgesi,” düzenlenmişti. TMMOB tarafından birbirinden farklı meslek mensuplarının üyesi bulunmadığı Oda’dan alınacak büro tescil belgesine dayalı olarak mesleki faaliyette bulunamayacağı; her mühendislik-mimarlık mesleği mensubunun mesleki faaliyette bulunabilmek için üyesi bulunduğu Odadan smm ve büro tescil belgesi almasının zorunluluk olduğundan bahisle dava konusu düzenlemenin iptali istemiyle dava açılmıştı.

Açılan bu davada Danıştay “Mühendislik-müşavirlik hizmeti verebilmek için TMMOB Kanununa ve buna bağlı Yönetmeliklere göre, her meslek grubunun ilgili odaya kaydolmasının zorunlu olduğu dikkate alındığında, her ne kadar önceki düzenlemede herhangi bir değişiklik yapılmaksızın yeniden dava konusu kurala yer verilmiş ise de, yeterlik belgesi almak için başvuru yapan kurum/kuruluşta birden fazla meslekte grubunun çalışması imkan dahilinde olmasına rağmen, yeterlik belgesi başvurusunda herhangi bir odadan alınan mühendislik-müşavirlik belgesi veya büro tescil belgesinin yeterli bulunması ile, bu kurum/kuruluşta çalışanlardan birine ait geçerli bir mühendis-müşavirlik veya büro tescil belgesine istinaden, odaya herhangi bir sebeple kaydını yaptırmayan veya kaydı silinen, geçici olarak meslekten uzaklaştırılan kişilerin dolaylı olarak görevlerini icra etmelerine yol açabileceğinin kabulü gerekmektedir.” gerekçesiyle düzenlemenin iptaline karar vermiş ve bu karar kesinleşmişti.

Yeni düzenlenen Tebliğ’de ise mühendislik/mimarlık mesleği mensuplarına ilişkin üyesi bulunduğu Odadan smm ve büro tescil belgesi alma zorunluluğu bütünüyle ortadan kaldırılmıştı. Mesleki kısıtlılığı olan veya herhangi bir sebeple meslek ifasının yasaklanmasına karar verilen kişilerin görevlerini icra etmelerinin önü açılarak çevresel süreçler hakkında çalışma yapabilmelerine izin veren düzenlemelerin daha önce Danıştay tarafından verilen kararların yerine getirilmemesi anlamına geldiği, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının üyeleriyle kurduğu ilişkinin niteliğine aykırı olduğu,  TMMOB mevzuatına ve mesleki kural ve ilkelere aykırı olduğu, kamu yararına da aykırılık taşıdığı ifade edilmesine rağmen bu kez Danıştay tarafından yürütmenin durdurulması istemli açılan davada yürütmenin durdurulması talebi reddedildi. Yine bu karara karşı yapılan itiraz da Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca reddedildi.

Daha önce yeterlik belgesi başvurusu yapabilmek için TMMOB ve bağlı Odalardan herhangi birinden alınan mühendislik-müşavirlik belgesi veya büro tescil belgesini yeterli gören hükmü yeterlik belgesi başvurusunda herhangi bir odadan alınan mühendislik-müşavirlik belgesi veya büro tescil belgesinin yeterli bulunması ile, bu kurum/kuruluşta çalışanlardan birine ait geçerli bir mühendis-müşavirlik veya büro tescil belgesine istinaden, odaya herhangi bir sebeple kaydını yaptırmayan veya kaydı silinen, geçici olarak meslekten uzaklaştırılan kişilerin dolaylı olarak görevlerini icra etmelerine yol açabileceği değerlendirmesinde bulunarak iptal eden Danıştay yeni Tebliğde başvuruya ilişkin şartlar arasında TMMOB ve Odalardan alınacak belgeleri tümüyle kaldırılmasını hukuka aykırı görmemiştir.

Danıştayın önceki kararlarında belirtilen nedenlerin varlığı ortadan kalkmamışken ve ÇED süreçlerinin ne kadar önemle ve özenle yürütülmesi gereken bir faaliyet olduğu Şubat ayında İliç’te yaşanan facia ile acı bir biçimde tekrar tecrübe edilmişken Mahkeme kararlarının ani değişimleri hukuk devletine olan güveni zedelemektedir. Çevresel süreçlerin ve ÇED raporlarının önemi göz önünde bulundurulduğunda TMMOB ve Odaları süreçten dışlayarak yetkisiz kişilerin ÇED raporları hazırlamasına yol açacak düzenlemelerin yol açacağı yeni felaketleri tahmin etmek zor değildir.