Üsküdar Belediyesi’nin “dönüşüm” planına mahkemeden kısmen iptal kararı

Üsküdar’da 2009 yılında başlatılan ve 2016’da üç ayrı etaba bölünen Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planı’nın 3’üncü etabıyla ilgili İstanbul Bölge İdare Mahkemesi Dördüncü İdare Dava Dairesi oybirliğiyle kısmen iptal kararı verdi. Dairenin kararında, etabın kapsadığı Burhaniye, Kısıklı, Kuzguncuk, Beylerbeyi ve İcadiye mahallelerinin bir kısmıyla ilgili plan notlarında sosyal altyapı alanları, açık ve yeşil alanlar ve teknik altyapı alanlarının neler olabileceği, nerede olacağı konularının belirsiz ve keyfi bir yönlendirmeye bırakıldığı ifade edildi.

Ne olmuştu?

Üsküdar Geri Görünüm ve Etkilenme planları ilk olarak 9 Ekim 2009’da İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi. Bu plana TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi itiraz etti. Hukuki süreç 30 Ocak 2015 tarihinde İstanbul 2. İdare Mahkemesi’nin dava konusu işlemin iptaline yönelik kararı ile sonuçlandı. Yapılan itirazların sonunda aynı mahkeme 30 Kasım 2020’de yine dava konusu işlemin iptaline karar verdi.

9 Ekim 2009 tarihli imar planının dava süreci devam ederken İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Üsküdar Belediyesi eş zamanlı olarak 26 Eylül 2016 tarihinde planları revize etti ve “Üsküdar Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgeleri 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan Revizyonu ile 1/1000 ölçekli Koruma ve Uygulama Amaçlı Revizyon İmar Planı” onaylanarak yürürlüğe girdi. Bu planlara da Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından aynı ayrı dava açıldı.

Revize edilen planlara göre imar planı üç etaba ayrıldı. Yeni planlara göre yapılaşmanın yoğun olduğu alanlar yeşil alan, kamu hizmet alanı, park, bahçe alanına çevrilecek, yapılaşma olmayan alanlar da imara açılacaktı. Dönüşüme dahil edilen bölgelerde imar izni artırılmış, planlar askıya çıkarılmadan şirketlerin mahalle sakinleriyle sözleşme imzaladığı belirtilmişti. Planların Üsküdar’ı bir şantiye alanına çevireceği eleştiriler arasındaydı.

1’inci etap: Sit alanı yönünden eksik

Yavuztürk ve Bahçelievler mahallelerinin tamamı ile Küçüksu ve Hekimbaşı mahallelerinin bir kısmını kapsayan 1’inci etaba ilişkin İstanbul 7. İdare Mahkemesi’nde açılan dava kapsamında revize edilen imar planıyla ilgili iki bilirkişi raporu alındı. İkisi de planın şehircilik ilkelerine, planlama tekniğine, kamu yararına ve hukuka aykırılığını saptamasına karşın mahkeme üçüncü bir bilirkişi raporu daha aldırdı ve buna dayanarak davayı reddetti. Ancak bu karar İstanbul Bölge İdare Mahkemesinin 17 Aralık 2020 tarihli kararıyla kaldırıldı. Mahkeme, alanın sit alanı özelliği yönünden eksiklik bulunduğunu belirtti.

2’inci etap planı iptal edildi

Mehmet Akif Ersoy ve Güzeltepe mahallelerinin tamamı ile Ferah, Çengelköy, Kirazlıtepe, Küplüce, Kandilli ve Kuleli mahallelerinin bir kısmını kapsayan 2’nci etaba ilişkin revize edilen planlarla ilgili İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nde dava açıldı. Mahkeme, 14 Kasım 2019 tarihli kararıyla planı iptal etti.

3’üncü etap planı kısmen iptal

Burhaniye, Kısıklı, Kuzguncuk ve İcadiye mahallelerinin bir kısmını kapsayan 3’üncü etaba ilişkin revize edilen planın iptali ilgili davaya ise İstanbul 11. İdare Mahkemesi baktı. Mahkeme, planların şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına uygun olduğu gerekçesiyle iptal istemini reddetti. Mimarlar Odası’nın itirazı üzerine dosya Bölge İdare Mahkemesi Dördüncü İdare Dava Dairesi’ne taşındı. Daire, imar planının şeffaf ve anlaşılır olma ilkelerine aykırı olduğunu, plan notlarında sosyal altyapı alanları, açık ve yeşil alanlar ve teknik altyapı alanlarının neler olabileceği, nerede olacağı konularının belirsiz ve keyfi bir yönlendirmeye bırakıldığını belirterek planın kısmen iptaline karar verdi.