Söğütlüçeşme’ye AVM: Mahkeme, “Çevre üzerinde muhtemel olumsuz etkileri var ama ÇED raporu gerekli değil” dedi

İstanbul Kadıköy’deki Söğütlüçeşme Yüksek Hızlı Tren ve Marmaray istasyonunu alışveriş merkezine dönüştürecek projeyle ilgili Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporuna gerek olmadığı kararına karşı açılan davada mahkeme kararını verdi. Mahkeme, Kadıköy Belediyesi’nin, meslek odalarının ve Kadıköy sakinlerinin birçok sebeple itiraz ettiği projenin “çevre üzerinde muhtemel olumsuz etkilerinin olduğunu” kabul etti, ancak bu etkinin kabul edilebilir düzeylerde olduğuna karar vererek davayı reddetti. Aynı taleple daha önce açtığımız ve kazandığımız davada, mahkeme projenin Kadıköy’deki yeşil alan oranını azaltacağını, söz konusu bölgede araç ve insan yoğunluğunuysa artıracağını belirtmişti.

Kadıköy Söğütlüçeşme’deki yüksek hızlı tren ve Marmaray istasyonunun altında bulunan ağaçlık alan Haziran 2022’de yaya trafiğine tamamen kapatılmıştı. Daha önceleri tren istasyonlarına ve metrobüs durağına giden bir yaya yolunun bulunduğu alanın etrafı üzerinde “Viyadük İnşaatı ve Çevre Düzenleme İşi” yazan panellerle kapatılmış, içeride ne gibi çalışmaların yapıldığıyla ilgili herhangi bir açıklama da yapılmamıştı. Ekoloji örgütleri ve çevre sakinlerinin panellerin önünde basın açıklaması yaptığı dönemde proje alanında 250 ağacın kesildiği ortaya çıkmıştı. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın (TCDD) panelinde çevre düzenlemesi yazsa da proje kapsamında istasyonun mevcut haline ek olarak 108 adet ticari alan yapılması planlanıyordu.

Söğütlüçeşme’deki tren istasyonunun alışveriş merkezine dönüştürülmesiyle ilgili projeye TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak olarak dava açmıştık. Alışveriş merkezinin imar planının ve “ÇED raporu gerekli değildir” kararının iptali istemiyle açılan davalar TCDD ve İstanbul Valiliği aleyhine sonuçlanmıştı.

“Yeşil alan miktarı azalacak”

İstanbul 3’üncü İdare Mahkemesi’nin davacıların lehine verdiği kararda söz konusu alanda 526 tane ağacın bulunduğu belirtilmişti. Kararda yer alan Kadıköy İklim Adaptasyon Eylem Planına göre, Kadıköy’de kişi başına düşen yeşil alan 3,03 metrekare. Alışveriş merkezi yapılırsa kişi başına düşen yeşil alan özellikle Kadıköy’de daha da azalacaktı.

“Trafik çekimi yaratılacak”

Alışveriş merkezine dönüştürülmek istenen alan, araç ve insan yoğunluğunun yüksek olduğu bir nokta. Mahkeme kararına göre, metrobüs, Marmaray, hızlı tren ve karayolunun kesiştiği bu noktaya ek yapılaşma imkânı verilmesiyle bölgede yeni trafik çekimi yaratılacak.

Yapılaşma için riskli bölge

Söğütlüçeşme ve civarı dere yataklarının bulunduğu bir alan. Bu yataklar, yıllarca yıkılmış binaların atıklarının atıldığı alanlar olarak kullanılmış, kimi kesimlerde de insan eliyle akarsu yatakları düzenlenip deniz dolguları yapılmış. Mahkeme kararındaki jeolojik yapı raporuna göre, bu bölgeler yapılaşma konusunda riskli bölgeler arasında yer alıyor. Mahkeme, tüm bu nedenlerle ÇED gerekli değildir kararının hukuka uygun olmadığını belirterek kararı iptal etmişti, ama bahsi geçen alanla ilgili sonradan yeni imar planları yapıldı. Yeni imar planı kapsamında yine ‘ÇED gerekli değildir’ kararı verilmişti.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak bu kararın iptali istemiyle dava açmıştık. Bu dava İstanbul 5’inci İdare Mahkemesi tarafından 2 Kasım 2023 tarihinde karara bağlandı. “ÇED gerekli değildir” kararının iptali talebinin reddine karar veren mahkeme, hükmünü dava kapsamında hazırlanan bilirkişi raporuna dayandırdı.

“Depremde zarar görmeyeceği kanaati oluştu”

Bilirkişi raporuna göre, projenin geoteknik bilgi raporunda zemin iyileştirilmesi yapılması önerildi. Bilirkişi incelemesi sırasında söz konusu alanda iyileştirme çalışmasının yapılıp yapılmadığı inşaat sürdüğü için gözlenemedi. Rapora göre, projenin işletme ömrü içinde yıkıcı bir depremin olacağı projenin tanıtım dosyasında belirtildi ve yıkıcı depremlerin gerçekleşmesi muhtemel bölgelerdeki inşaatlara ait yönetmeliklere uyulacağının taahhüt edildi. Rapora göre, ilgili yönetmeliklere uygun yapılacak yapıların olası depremde zarar görmeyeceği kanaati oluştu.

Hesaplamalar eksik

Raporda, projenin oluşturacağı insan ve araç yoğunluğunun etkilerine de değinildi. Buna göre, proje kapsamındaki ticaret alanının büyüklüğünün hangi kriter ve analizler doğrultusunda yapıldığı açık değil. Bilirkişi raporunda, projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin bertarafı için gerekli önlemlerin alınacağına dair taahhütlerin yeterli olduğu, ancak ticari alanlara gelecek ziyaretçilerden kaynaklanacak atık miktarlarının hesaplanmadığı aktarıldı.