Ocak Sonu 2022, İmarın Şartı Beştir

 

19 Ocak 2022 günü aramızdan ayrılan Sevgili Eşim, Yoldaşım Barbara Çakır – Wahl’in anısına.

Vizyoner, ileri görüşlü mimarlar, mühendisler, iklim ve doğa bilimciler, kent ve ülke yöneticilerini, iklim krizinin sürüklediği yıkıcı felaketler karşısında imar ve planlama eylemlerini yeniden düşünmeye ve gözden geçirmeye çağırıyor.

Şu satırları, Almanya Mühendisler Odası Başkanı ile Analyse Dergisi’nin yaptığı bir söyleşiden alıyorum:

“Geçen yıl bir kentimizi alan sel felaketi bize acı bir şekilde gösterdi ki acilen kafamızı değiştirmek zorundayız. Çünkü bugüne kadar yaşamımızı biraz rahatlatmak için yaptığımız her şey hem çevreye hem de insanlara zarar veriyor. Bu nedenle kendimize sormalıyız: Gelecekte nasıl yaşamak istiyoruz? Kentlerimiz nasıl görünecek? Nasıl bir planlama ve imar eylemi ile, insanların içinde rahat yaşadığı, sel vb. felaketlerden korunmuş kentsel mekânı oluşturabiliriz… Tüm şehircilik eylemleri iklimin korunmasına yönelmelidir, çünkü şehircilik eylemi, imar eylemi bu konuda bütünüyle belirleyici bir rol oynar.” diyor, Almanya Mühendisler Odası Başkanı Dr. H. Bökamp. (Analyse- Marktforschung Zeitschrift, s.4, smart city)

Meraklandım…İmar konusunda derlediğim gazete kesiklerini, kitaplarda altını çizdiğim yerleri, Barbara ile birlikte yaptığımız kent gezilerinde tuttuğum notları tek tek gözden geçirdim ve “Nasıl bir imar ve planlama” sorusuna yanıt aradım…

Netice:

İyi Planlama Toplum Yararınadır

İyi İmarın Şartı Beştir

1

İmar eylemi demokratik olmalıdır.

İmar planları demokratik ve açık bir planlama sürecinde geliştirilmelidir. Şehircilik eylemlerinde kent ahalisi söz ve oy sahibi olmalıdır. “Kenti kent yapan, binalar değil insanlardır” demiş Filozof Perikles 2000 yıl önce. Bu düşünce bugün her zamankinden daha geçerli.

2

İmar insana uygun olmalıdır

İmar planları binalar için değil insanlar için yapılmalıdır

Şu satırları Mimar Oscar Niemeyer‘den alıyorum:

“Mimar çizim masasına oturduğu zaman asla şunu unutmamalı, insan, adına bina denen bir makinenin içine tıkıştırılıp orada tutulacak bir makine değildir. Tam tersine insan, ruhu ve duyguları olan, adalet ve güzellik arayan, teselliye ve teşvike muhtaç kendine özgü davranış ve karakteri olan bir varlıktır… Her zaman söylerim: mimari (binalar vs.) önemli değildir, önemli olan insandır.” (O. Niemayer, wir müssen die Welt verändern)

3

Barbara Şartı: İmar eşitlikçi olmalıdır. (*)

İmar planları kent ahalisinin kentsel mekânı ve kent coğrafyasının sunduğu güzellikleri eşit olarak paylaşmasına uygun olmalıdır.

Her müze, her park, her sokak, her müze, her sokak lambası, her kaldırım taşı kentte yaşayan herkese aittir.

4

İmar ekolojik olmalıdır

İmar planları doğasal koşullara (yerin iklimi, jeolojik yapısı v.b…) uyumlu ve uygun olmalıdır: konsept versus kontekst.

5

İmar kentin mimari kültürüne uygun olmalıdır.

İmar planları, kentin süren tarihsel mimari güzelliklerini (güzel binaları, kamusal alanları, parkları vb…) koruyucu ve tarihsel dokusuna uyumlu olmalıdır.

(*) Gezgin ruhlu Barbara ile ülkemizin Ege, Akdeniz, Karadeniz kıyılarından Kuzey Almanya’nın deniz kıyılarına ve Avrupa’nın birçok ülkesinde yaptığımız gezilerde kentlere göz ve gönül gezdirirken gözümüze batan imar hataları, kötü şehircilik üzerinde yaptığımız sohbetleri anımsıyorum. Barbara, “İmar her şeyden önce eşitlikçi olmalı; kentin doğal güzelliklerinden, kamusal mekânından o kentte yaşayan herkes eşit olarak yararlanabilmeli” derdi. Mimarisi güzel kamusal alanları, herkese açık, rahat ve cömert kentleri severdik, “bu kentte yaşanır” derdik… Onun anısına İyi imarın 3’üncü şartına “Barbara Şartı” diyorum.

26 Ocak 2022, Frankfurt

*Bu yazı Mimarlara Mektup / 2022 Ocak-Şubat-Mart ortak sayısında yayınlanmıştır.