Mimari Yarışmalar Tarihi’nde “İlk Kez” Yapılan “Eşzamanlı ve Ön-Kolokyumlu Yarışma”dan Bugüne ve “Yeniden!”

Mimari yarışmalar sonrasında yapılan ve “geçmişe dönük değerlendirme tartışmalarından” oluşan “Kolokyumlar”da; “Jüri Üyeleri”, “Ödül Kazananlar”, “Kazanamayanlar”, “İlgililer” ve “Meraklılar” arasında bazen “fırtına düzeyinde” tartışmalar olur. Sonra “Sevinenler” ve “Üzülenler” bir sonraki yarışmaya kadar ayrılıp kendi yollarına devam ederler. Bu tartışmalar hiç şüphesiz “Yarışma Hukuku”na katkı sağlayacak, tatlı ya da tatsız ama mutlaka “kültürel izler” bırakırlar…

Burada bir kez daha sözünü edeceğimiz “İlk Eşzamanlı ve Ön-Kolokyumlu Mimari Yarışma”nın ortaya çıkış öyküsüdür. Henüz “İhtisas Ayrımı olmadığı için İnşaat Mühendisleri’nin de Mimari Projelere imza attığı…” bir döneme denk geliyor.

Mimarlar Odası’nın açtığı ihtisas ayrımı davanın kazanılması ile 1989 yılından sonra “İnşaat Mühendisleri, mimari projelere imza atamadılar…”

O güne dek mesleki denetime gelen mimari projeler arasında, asgari çizim standardının çok altında; hatta neredeyse “niteliksiz” denilebilecek düzeydeki projeler, çok ciddi şikayet ve tartışmalara yol açıyordu…

Bu sorunun bir ölçüde çözülebilmesi amacıyla 1987 yılında Bakırköy BKBT Yönetim Kurulu’nun haftalık bir toplantısında “Başarılı Olanı, Sürekli Ödüllendirme Uygulaması -1987” başlıklı bir yarışma önerisi(***) sunmuştum…

Daha sonra koşulların uygun olduğu bir dönemde; Bakırköy BKBT Yönetim Kurulu’nun 28 Mart 1991 Perşembe tarihli bir kararla bu yarışma yapıldı…

Bu konuda o dönem tüm hazırlıkları MDG olarak çalışan Ali Hacıalioğlu tarafından yapılan “Başarılı Olanı, Sürekli Ödüllendirme Yarışması’na yarışmacılar birbirinden çok farklı(Fabrika, konut, otel, kültür merkezi, vd.) 42 proje katıldı. Projeler Bakırköy Karya Kültür Merkezi Fuayesi’nde 1 hafta boyunca “halka da açık olarak” sergilendi. 17 Ağustos 1991 Cumartesi günü yapılan ve Niyazi Duranay, Besim Çeçener, Ratip Kansu, Asuman Ramazanbeyoğlu, Selda Çelikyay ve Necdet Demirci’den oluşan jüri toplantısında değerlendirildi. Ayrıca yarışmacılardan “şartname gereği” olarak “Kendi projeleri dışında, diğer katılımcıların projelerinden beğendikleri ilk 10 projeyi sıralamaları” istenmişti… Rastlantı sonucu jüri’nin sıralaması ile yarışmacıların sıralaması birbirine denk düştü… 1. Ödül, Y.Mimar Erdoğan Çiftçi; 2.Ödül, Mimar Hilal Erbakan ve 3.Ödül, Mimar Abdullah Er’e ödülleri; üyelerin geniş katılımıyla yapılan bir toplantıda törenle verildi… Böylece tarihte “İlk Eşzamanlı ve Ön-Kolokyumlu Yarışma” yapılmış oldu…

Bugün bu “İlk Eşzamanlı ve Ön-Kolokyumlu Yarışma”, TMMOB Mimarlar Odası, İstanbul Büyükkent Şubesi’nin, Mimarlık, Eğitim ve Kültür Araştırmaları(EKA), Mesleki Bilimsel Çalışma Kurulu(MBÇK) tarafından güncellenerek;

“Mimarlar” ve “Mimarlık Öğrenci Üyeleri” için yenilenmiş bir uygulama için hazırlanmaktadır…

Bu kez her ikisi de yine “Eşzamanlı ve Ön-Kolokyumlu” olarak yapılacak olan bu yarışmalar; “Mimarlık herkese aittir ve isteyen herkes tarafından açık olarak orta yerde konuşulur…” etik duyarlılık ilkesi gözetilerek:

Mimarlar için “İskan almış ve kullanılmakta olan yapıları” kapsamlı;…

Mimarlık Öğrenci Üyeleri için de “farklı okul ve farklı yıl/sınıflardan öğrencilerin katılımıyla oluşturulacak” gruplar halinde  “Mimarlık Eleştirisi” fikir projeleri temelli ve  “Yapı ve Yapı Alanı Çevresi Değerlendirmeleri…” içerikli olarak düzenlenecektir…

“İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi”nin BM tarafından kabulünün 70. yılından, 71. yılına geçtiğimiz bu yeni yılda;

“Başarılarınızın sürekli olmasını” ve tüm dünyada “Adalet Güvenceli Hukuka” yani “Evrensel Hukuka” bir an önce hep beraber ulaşılmasını dilerim…

(***)Yarışmanın 1993 tarihli güncellenmiş taslağı:

“Başarılı Olanı, Sürekli Ödüllendirme Uygulaması -1987

Amaç:

1. Ulusal Mimarlık Sergisiyle bağlantılandırmak düşüncesiyle… Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nce mesleğimizi; meslek düzeni ve (Ahlak) Etik ilkeleri doğrultusunda, araştırmak, geliştirmek, yarışmacı duyguyu zenginleştirmek ve bu alandaki başarıları sürekli kılmak için ‘sürekli ödüllendirme’ uygulaması başlatılmak istenmekledir. Bu uygulamalar sırasında gözden kaçırılmaması gereken;
   Var olan Kültür Mirasımız envanterine “dahil edilebilecek değerde’; bilimsel, kültürel, sanatsal emeği içeren proje ve uygulamaların seçilmesinde ve takdir edilmesinde Meslek Odamız; söz sahipliğini, ‘doğrudan müdahale etmeksizin’, gözetmen düzeyinde kullanarak ‘kendiliğinden işleyebilir sistemi’ oluşturmak amacıyla aşağıdaki yöntemi geliştirmiştir:
   Gerekçe:
   o Mimari ürünün insana yaraşır nitelikte olmasını ve bu nitelikli mimarinin ortaya koyulması için verilen emeklerin kamuoyu gözünde de hakettiği değere ulaşmasını sağlamak;
   o Mimar ve mühendis ayırımının nitelik ve nicelik hizmet olarak farkının kamuoyu bilincinde de yer etmesini sağlamak;
   o Genelde bilinen ve sonradan ortaya çıkabilecek sorunları önceden düşünecek / çözümleyerek plana aktarmak ve her türlü gereksiz harcamayı olabildiğince engellemek;
   o Kültürel ve bilimsel araştırmacı – mimarlığı canlı tutmak;
   o Nitelikli proje/yapı üretimi sürecini tüketici – kullanıcıların isteklerinin niteliğim arttırarak; planlı (yani düşünülmüş) üretimin, insana yaraşır ve onun hakkı olan bir üretim biçimi olduğu bilincini sürekli zenginleştirmek…
   o Projenin; bürokratik aşama evrakı değil, bir ‘eser’ ifade ettiği bilincini yerleştirmek,,
   Bu Konuda İzlenecek Yol-Yöntem:

o Seçim; gerek proje, gerekse uygulamaları aynı yıl içinde tamamlanmış olanlar arasında ve aylık periyotlarla yapılır,
o Vize uygulaması yapılan her birim (Şube, BKBT, MDG) düzeyinde uygulanabilir.
o Birim, bölge, ülke düzeyinde her aşamaya katılma hakkı her proje ve uygulamaya tanınır.
o Proje veya yapı yarışmaya müellifinin isteği veya Meslek Denetim Görevlisi’nin önerisiyle katılabilir, katılım tarih ve numarası alır,
o Uygulaması yapılmış olan proje ile birlikte yapıyı görüntüleyen iç mekan-dış mekan fotoğrafları teslim edilmelidir.
o ÇED Çekince Raporu verilmiş proje ve yapılar bu uygulamaya katılamazlar.
o Jüri; yarışmaya katılanlar, ÇED Kurulu üyeleri ve ilgili üniversite mimarlık bölümlerinden temsilcilerin katılımıyla oluşur. Ve bu “Mimari tasarım belgelendirme danışma kurulu” olarak kalıcılaştırılabilir.(K.G.)
o Yarışmacılar kendi projelerine oy kullanamazlar. Ancak yarışan diğer tüm projelere istedikleri değerde ve sırada puan (oy) verebilirler.
o Seçim; projelerin toplandığı ayın sonrasındaki ay boyunca en yakın üniversitede sergilenmesi sonucunda belirlenmiş saatler arasında açık olarak yapılır ve her birimdeki seçim tek aşama olarak düzenlenir,,,
o Jüri üyeleri; ilk on (10) sıraya göre her bir proje için değerlendirmelerini içeren yazılı gerekçe raporlarını toplu

olarak teslim eder, sayım yapılır, (1,2.3…… 10) Ve sergi ilk On'(10)a giren projeler ile devam eder
o Değerlendirme ile ortaya çıkan sonuç özet raporuyla birlikte karar defterine işlenir, sertifika verilir.
o Kazanan proje ve yapının; Mimarı, yüklenicisi (müteahhidi), mal sahibinin izni alınarak tanıtıcı afişle ilgili resmi kurumlarda duyurusu kamuoyuna iletilir.
o Başarılı uygulamalara törenle plaket çakılır.”

Mimarlara Mektup Bülteni Ocak 2019