Kartal’da yapılaşmaya açılan şehir parkı: Mahkeme planları iptal etti

İstanbul’un Kartal ilçesinde bulunan Soğanlık mahallesindeki 56 bin 642 metrekare büyüklüğünde şehir parkı ve askeri alanın imara açılmasına karşı açtığımız davada mahkeme imar planlarını iptal etti. Mahkeme, imar planlarının şehir parkını yapılaşmaya açması sebebiyle park ve yeşil alanları azaltacağından imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama tekniklerine ve kamu yararına uygun olmadığına hükmetti.

Darbe girişiminden sonra imara açıldı

Dava konusu alan İstanbul Anadolu Adliyesi’nin metro istasyonunun doğusunda yer alıyor. Darbe girişiminden üç ay sonra imar planı değişikliğiyle yapılaşmaya açılan alan öncesindeki imar planlarında “şehir parkı” ve “askeri alan” fonksiyonu taşıyordu. Darbe girişiminden sonra söz konusu alanla ilgili yapılan imar planı değişikliğinde şehir parkı fonksiyonu taşıyan alanın yapılaşma koşulları yükseklik 15 kat, emsal oranıysa 2 olarak belirlendi. Alanın fonksiyonu da “ticaret +konut” alanı olarak yeniden düzenlendi. İmar planına göre, inşaat alanının yüzde 60’ı ticaret alanı, yüzde 40’ı da konut alanıydı.

Söz konusu alanla ilgili Mart 2017’de bir imar planı değişikliği daha yapıldı. “Ticaret + konut” alanındaki yapılaşma koşullarının emsal 2, yükseklik 17 kat olarak yeniden düzenlendiği imar planı değişikliğinde, inşaat alanının oranları da yeniden belirlendi. Buna göre, inşaat alanının yüzde 95’i konut, yüzde 5’i ticaret alanı olacak şekilde değiştirildi. İmar planlarında “askeri alan” olarak görülen kısma da 10 kat yüksekliğinde yapılaşma koşulları getirildi.

Dava konusu alanla ilgili Ağustos 2017’de bir imar planı değişikliği daha yapıldı. Buna göre, “ticaret+konut” alanının yapılaşma koşulları yeniden 15 kata çekilmiş, zemin katlar ticaret alanı olarak tasarlanmış, üst katlarda da toplam inşaat alanının yüzde 10’u kadar ofis kullanımı olabileceği belirtilmişti.

Şehir parkı karşılığında millet bahçesi önerisi

Söz konusu imar planları mahkemeler tarafından iptal edilmişti. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, şehir parkının imara açılması karşısında planlama alanının yaklaşık 2 kilometre uzağında bulunan Çavuşoğlu Mahallesi’nde bulunan eski taş ocağını millet bahçesine çevirmek için harekete geçti.

Bakanlık, imara açılan şehir parkıyla ilgili Ağustos 2020’de yeni bir imar planı hazırladı. Bakanlığın onadığı imar planında, “ticaret+konut” alanındaki yapılaşma koşulları tekrar 17 kata çıkarılmıştı.

Söz konusu imar planlarındaki yapılaşma koşullarıyla yapı yoğunluğu yaklaşık 113 bin 284 metrekare artacak, 2 bin 913 kişilik ek nüfus getirecekti.

Bilirkişi raporu: Yeşil alan azalacak

İmar planlarının iptali istemiyle açılan dava kapsamında bilirkişilerin hazırladığı raporda, plan değişikliklerinde park ve yeşil alan ile raylı toplu taşıma istasyonu dışında bir donatıya yer verilmediği aktarılmıştı. Bilirkişiler, Millet Bahçesi ilan edilen parsellerin önceki imar planlarında da “rekreasyon alanı” olduğunu göz önünde bulundurarak kentsel ölçekte yeşil alan miktarında bir artışın söz konusu olmadığını aktardı.

Dava konusu imar planının yeşil alan açısından azalmaya sebebiyet vereceğini belirten bilirkişiler, imar planlarının imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama tekniklerine ve kamu yararına uygun olmadığını kaydetmişti.

Ek rapor hazırlandı

Mahkeme de söz konusu bilirkişi raporunu kararına esas alarak imar planlarını iptal etmişti. Bunun üzerine İstanbul Bölge İdare Mahkemesi Dördüncü İdari Dava Dairesi kararı kaldırmış, dava dosyası da tekrar iptal kararı veren mahkemeye gelmişti. İstanbul 11’inci İdare Mahkemesi, Ocak 2023’te ek bir bilirkişi raporu daha hazırlanmasına hükmetmişti.

Ek bilirkişi raporundaysa, yeşil alan gereksinimini karşılaması gerekçesiyle yapıldığı söylenen millet bahçesiyle ilgili tespitlere yer verildi. Raporda, millet parkıyla dava konusu alanın farklı plan bölgelerinde olduğu aktarılarak aynı planı sınırını paylaşmadığı, birbirine bitişik olmadıkları ve farklı idari işlemlerle onaylandıkları belirtildi.  Ek raporda da imar planlarının şehircilik ilkeleri, planlama esas ve pratiklerine uygun olmadığı aktarıldı.

Mahkeme: Millet bahçesi etkileşim alanı dışında

İstanbul 11’inci İdare Mahkemesi, ek raporu hükme esas alarak, imar planına konu alanın yakın çevresinde eğitim, sağlık, ibadet ve sosyo-kültürel tesis alanlarına ilişkin öneri düzenlenmediğini belirtti. İmar planında park ve yeşil alan ile raylı toplu taşıma istasyonu dışında bir donatıya yer verilmediğini aktaran mahkeme, dava konusu parselin çevredeki ibadet tesislerinin hizmet alanı kapsamının dışında kaldığını kaydetti. Mahkeme, imar planında dava konusu alanın etkileşim alanının dışında bir yerde önerilen millet bahçesinin yüzölçümü ve eşdeğerliğini karşılaştıran bir analizin bulunmadığını belirterek, millet bahçesi ilan edilen parselin önceki planlarda rekreasyon alanı olduğundan kentsel ölçekte dahi yeşil alan miktarında bir artışın söz konusu olmadığına karar verdi.