İstanbul’un Antika Caddesi

2021’den bir DAM Notları

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin “Konkur İstanbul-İstanbul Senin” hareketini duyduğumda, “Yaşanılır bir İstanbul İçin” kongremizin birincisini anımsadım. Beyoğlu’nun Odakulesi, yıl 1978… Toplantıya çok geniş bir katılım olmuştu: Üniversiteler, belediyeler, dernekler …  “Yaşanılır bir İstanbul” için önerilerimizden biri de ‘kentsel planlama sürecine kent ahalisinin katılımı’ idi.

Şimdi, kabalama yarım yüzyıl sonra… İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin “Konkur İstanbul – İstanbul Senin” hareketi…  İstanbul’un kamusal mekanlarını canlandırma projelerini bir açık mimari yarışma sürecinde geliştirme… İstanbul ahalisinin beğeni ve oyuna sunma… Hoşuma gitti. Belediye ayrıca İstanbulluları proje önermeye ve kamusal mekânın imarına katkıda bulunmaya çağırıyor.

Ne demiş -2 bin yıl önce- antika Filozof Perikles: Kentinin sorunlarına ilgi göstermeyen bir kentli, yalnızca ilgisizin biri değil aynı zamanda kötü bir kentlidir.

Öneri 1: İstanbul’un Antika Caddesi

İstanbul’da en ilginç gezilerimizden biri Ayasofya önünden Edirnekapı’ya yürümek, İstanbul’un Antika Caddesi’ni kolaçan etmek; İstanbul meraklısı, gezgin yoldaşım Barbara Çakır-Wahl’in deyimiyle: “Suriçi’nin belleğinde bir gezinti” yapmaktır.

Bu cadde Ayasofya’nın önünden başlar, Beyazıt Meydanı’na çıkar; buradan iki kola ayrılır: kollardan biri Edirnekapı üzerinden Haliç’e iner, öteki Beyazıt’tan başlayıp Kocamustafapaşa’ya inen koldur.

Eski eser olarak tescilli mi, bilmiyorum. Suriçi’nde korunması ve canlandırılması gereken en önemli anıt tarihi eserlerden biri de kuşkusuz İstanbul’un Antika Caddesi’dir.

Suriçi’nde 1950’lerde, 70’lerde (12 Eylül Dönemi’nde) yapılan ve bugün de sürmekte olan kötü şehircilik eylemlerine, hoyratça yıkımlara, tarihsel kamusal mekânın bozulmasına, işgal edilmesine rağmen, İstanbul’un Antika Caddesi varlığını -yerin altında ve üstünde- hala sürdürüyor ve İstanbul’un binlerce yıllık tarihini sergiliyor, evet, hala daha…

İstanbul’un Antika Caddesi’ni ortaya çıkarmak, canlandırmak yalnızca İstanbul’u değil bütün dünyayı heyecanlandıracak, ilgi çekici bir şehircilik eylemi olacaktır. İlk adım: diploma projesi yapan mimar adaylarına açık, ülkesel veya ülkelerarası bir mimari fikir yarışması olabilir.

Öneri 2: Suriçi Kamusal Mekân Konsepti

Suriçi’nde -yer altında baygın yatan ve yer üstünde yağmalanmış gözden gönülden çıkarılmış- eşsiz bir tarihsel kamusal mekân var ama, Suriçi’nin -nazım planların olmazsa olmazı-  bir kamusal mekân konsepti yok.

Bugün Suriçi’nin -her şeyden önce- Suriçi’ne özgü, Suriçi’ndeki imar ve şehircilik eylemlerine yön gösterici, koruma amaçlı bir kamusal mekân konseptine ihtiyacı var.

Suriçi Kamusal Mekân Konsepti bir katılımcı (açık) planlama sürecinde geliştirilebilir; yarışmalarla mimarların, bilgilendirme, tartışma toplantıları ile İstanbul ahalisinin düşünce ve önerileri alınabilir.

Öneri 3: Kız Kulesi ve Galata Kulesi’ni yeniden düşünme

Kız Kulesi ve Galata Kulesi geçmişleri, söylenceleri ve konumlarıyla tarihsel İstanbul’un en özgün hatırası ve alametifarikasıdır, ama bugün her ikisi de hiçbir özelliği yokmuş, gözden gönülden çıkarılmış, ortada bırakılmış gibi duruyorlar.

Konkur İstanbul Hareketi Galata ve Kız Kulesi’ni İstanbul’un alametifarikası olarak yeniden düşünmek için, herkese açık fikir projesi yarışmalarıyla yaratıcı düşünceyi harekete geçirebilir.

Not: Yapılırsa, biz bu yarışmalara, ‘Bir Kız Kulesi Hayali’ ve ‘Galata Kulesi Alem-i Alemi’ eskizlerimizle katılmayı düşünüyoruz.