İstanbul’daki Asansörlerin Güvenliği İçin Kamusal ve Mesleki Denetim Şart!

Basın Açıklaması;

25 Kasım 2017 tarihinde İstanbul Esenyurt sınırları içerisinde bulunan bir binada, asansöre binmeye çalışan anne ve çocukları daha asansöre binmeye çalışırken yani asansör kapılarının açık olduğu halde, asansörün aniden yukarı yönde hareket etmesi sonucunda 6 aylık bir bebek asansör ile kuyu duvarı arasına önce sıkışıp sonra kuyu boşluğuna düşerek hayatını kaybetmiştir. Öncelikle hayatını kaybeden bebeğin acılı ailesine başsağlığı diliyoruz. Esenyurt’taki kazada tam otomatik kapılı asansörün, kapıları açık iken hareket etmesi, kabin kapısı ve durak kapısının fiş-piriz ve kilit mekanizmaları emniyet devrelerine komple kısa devre (Şönt) yapıldığını göstermektedir. Hâlbuki kapılardaki arızanın giderilmesi çok zor bir işlem değildir. Bu emniyet devrelerinde meydana gelen arıza/arızalar giderilene kadar asansör kullanım dışı bırakılmalı, ilgili arıza/arızalar yetkili servis tarafından hızlı bir şekilde giderilmeli ve gerekli son kontroller yapılmalıdır. Bu asansörde de bu şekilde ilerletilebilen bir süreç olabilseydi bu feci kaza yaşanmayabilirdi.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nce bilirkişi olarak görevlendirildiğimiz kaza ile ilgili inceleme ve teknik değerlendirmemiz aşağıdaki gibidir:

1)Tam otomatik kapılı asansör kapıları açık iken hareket etmesi kabin ve tüm kat kapılarının kısa devre yapıldığı görülmüştür. ( Bakınız: Resim 1)

2) Bazı katlarda olması gereken durak kapılarının panellerinin sökülmüş olduğu görülmüştür.

3) Kabin içerisinde ve giriş katta durak kapısı üzerinde kullanıcıyı bilgilendirmek amacıyla A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrolleri sonrası yapıştırılması gereken asansörün durumunu bildiren bilgi etiketinin (kırmızı, sarı, mavi, yeşil) olmadığı görülmüştür.

4) Kaza yapan asansör, ilgili idare tarafından mühürlenmiş ise asansör güvenli hale gelene kadar bina sorumlusu tarafından kullanıcıların kullanmasına izin verilmemesi gerekir.

5) Asansörlerin her yıl A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrollerinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu kontrollerin yapılmasında ilgili idare ve bina sorumlusu sorumludur.

6) Bina yetkilisi asansörlerin aylık bakımlarını yaptırmaktan sorumludur. Asansörün bakımı için hizmet yeterlilik belgesine sahip bir firmayla sözleşme yapmakla yükümlüdür.

SONUÇ: Yukarıda özellikleri belirtilen asansörlerin maddeler halinde yazılan tüm eksiklikleri giderildikten sonra işletmeye alınmadan önce son muayenesinin ve ilgili A Tipi Muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrolü yapılması ve kontrol sonucunda uygun (yeşil) etiketi alması gerekmektedir. Asansörlerin eksikliklerinin giderilip, muayene sonuçlarının da asansör bakım / seyir defterlerinde işlenmesi gerekmektedir.

Ülkemizde bulunan asansörlerin büyük bölümünün risk altında olduğu artık sır değildir. Bu asansörlerin büyük bir kısmı da İstanbul`da bulunmaktadır. Odamızın bir kamusal denetim faaliyeti olarak yürüttüğü asansörlerin yıllık muayenelerinde bu güne kadar kontrol edilen asansörlerin % 80`ini kusurlu ve tehlikeli olduğu ortaya çıkmıştır.  Buraya İstanbul’da 8 büyük ilçede protokollerimiz olduğu ve bu ilçelerde kontrol yaptığımızı bu sayının da tahmini olarak İstanbul’ daki genel asansör sayısının %30 una tekabül edebileceğini belirtebiliriz.

Asansörlerde bakım adı altında güvenlik donanımlarının devre dışı bırakılması, konfor şartlarının sağlanmaması, yetkisiz kişilerce bakım ve müdahale çalışmaları sonucu asansör kazalarının yaşandığı durumlar artık bilindik bir manzaradır.

24.06.2015 tarih ve 29396 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren  “Asansör İşletme, Bakım Ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği”   hükümlerine göre bina yöneticisi, kullanıcıların can ve mal güvenliğinin sağlanması amacı ile asansörlerin yılda en az bir kere  periyodik kontrolünü yaptırmaktan sorumludur. Yine aynı yönetmelikte, Belediyeler, sınırları içerisindeki her asansörün yılda bir kez protokol yaptığı A tipi Muayene Kuruluşu tarafından kontrol edilmesini sağlamaktan ve yıllık kontrolün yapılıp yapılmadığını denetlemekten, kontrolü yapılmayan ve ya takip kontrolleri sonucunda kullanıma uygun etiket almayan asansörlerin mühürlenmesi için sorumlu kılınmıştır.

Güvenli, sağlıklı, çağdaş, planlı yapı ve kentlerin oluşumunda olduğu gibi asansör sistemlerinin de bilimsel, teknik proje ve uygulamalara gereksinimi vardır. Proje aşamasından uygulamaya ve periyodik kontrollere kadarki süreçlerde ilgili birçok kamu kuruluşuna önemli görevler düşmektedir.

Asansör İşletme, Bakım Ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği kapsamındaki yıllık kontrollerin kamusal denetim anlayışıyla, tekniğine uygun olarak, deneyimli ve bilgili makina mühendisleri tarafından yapılması, bina sorumlularının asansörler konusunda bilinçlendirilmesi için Şubemiz, İstanbul`daki tüm İlçe Belediyelerine eğitim ve kontrol başlığı altında neler yapılması gerektiğini ifade etmiş, şimdi ve ilerleyen süreçlerde de kamunun can ve mal emniyetinin sağlanması adına yapılacak çalışmalara destek vereceğini bildirmiştir.

Bu tür kazaların son bulması için Oda olarak yürüttüğümüz kamusal denetimlerin devam edeceğini belirtiyor, tekrar başsağlığı diliyoruz.

İbrahim M. TATAROĞLU

TMMOB Makina Mühendisleri Odası
İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Sekreteri