Fikirtepe’de 2. etap dönüşüm planlarıyla ilgili yürütmeyi durdurma kararı

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın İstanbul’un Kadıköy ilçesinde riskli alan ilan ettiği Fikirtepe bölgesiyle ilgili dönüşüm projesinin 2. etabına yönelik imar planlarının yürütmesinin durdurulmasına karar verildi. Mahkeme, uygulama imar planında yer alan üç maddenin hukuka aykırı olduğunu ve uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğini aktardı.

Fikirtepe’deki dönüşümle ilgili ikinci etap projenin 2021 yılında onaylanan imar planları İstanbul 13. İdare Mahkemesi tarafından 28 Eylül 2022’de mahkemece iptal edilmişti. Plansız kalan alanla ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mayıs 2023’te yeniden imar planı hazırlamıştı. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak, önceki yargı kararlarındaki iptal gerekçeleri göz ardı edilerek yeniden planlama süreci yürütüldüğü için imar planlarının iptali ve yürütmesinin durdurulması talebiyle dava açmıştık.

Bilirkişi raporu hazırlandı

İstanbul 7. İdare Mahkemesi’nde görülen dava kapsamında Fikirtepe 2. etap proje alanında keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmış, 24 Nisan 2024’te de bir bilirkişi raporu hazırlanmıştı. Bilirkişi raporunda, plan raporlarında kurum görüşlerine yer verildiği ancak görüşlerin 2008-2009 yıllarında alındığı, sadece Koruma Bölge Kurulu’nun yazısının 2020 tarihli olduğu aktarılmıştı. Bilirkişi heyeti, kurum görüşlerinin üzerinden yaklaşık 15 yıl geçmesi nedeniyle görüşlerin güncellenmesinin ideal bir planlama için daha uygun olacağını değerlendirmişti.

Bilirkişi raporunda uygulama imar planında inşaat alanı hesabı ve nüfus hesabı arasında tutarsızlıklar bulunduğu aktarılarak, ticaret + konut alanı inşaat büyüklüğüyle ilgili de uyuşmazlık olduğu belirtilmişti. Bilirkişiler, uygulama imar planının 29. maddesinin iptal edilen planlardaki emsal değerini koruduğunu kaydederek, bu durumun dava konusu planlarda inşaat alanı, nüfus donatı dengesinde belirsizliğe yol açtığını ifade etmişti. Bilirkişiler, uygulama imar planının 29., 30. ve 33. maddelerinin planlama ilke ve tekniklerine ve mevzuata uygun olmadığı yönünde görüş bildirmişti.

Mahkemenin kararı

İstanbul 7. İdare Mahkemesi, bilirkişi raporunu hükme esas alarak dosyayı karara bağladı. Mahkeme, dava konusu plan notlarının mülkiyet hakkına ilişkin olması nedeniyle, uygulanmakla etkisinin tükeneceği ve telafisi güç zararlara sebebiyet verebileceği değerlendirmesinde bulundu. Anılan plan notlarının hukuka aykırı olduğunu ifade eden mahkeme, uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden yürütmenin durdurulmasına hükmetti.

Ne olmuştu?

Fikirtepe’deki “kentsel dönüşüm” süreci 17 yıl önce başladı. 2005 yılında “özel proje alanı” ilan edilen Fikirtepe’ye yönelik imar planları 2011 yılında onaylandı. Bakanlar Kurulu’nun 2013 yılında “riskli alan” ilan ettiği Fikirtepe’de yaşayan halkın mağduriyeti de katlandı. Mahalle hakkında bir yıl sonra da acele kamulaştırma kararı verildi, ancak İstanbul 6. İdare Mahkemesi 2019 yılında verdiği kararla imar planlarını iptal etti. Kararda, bakanlığın hazırladığı bazı plan notlarında donatı alanları ve imar transferi hakları ile yoğunluk kararına uygun bir yapılaşma olup olmayacağının belirsiz olduğu kaydedilmişti. Bakanlık, Şubat 2021’de bu defa da mahalleyi üç ayrı etaba ayırarak yeni imar planları hazırladı. Bakanlığın hazırladığı yeni planlarda da belirsizlik düzeltilmediği için bu planlara karşı da davalar açıldı.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi