Erken Cumhuriyet dönemi yapısı olan Batum Apartmanı’nın “riskli yapı” ilan edilmesine karşı açılan dava reddedildi

Kadıköy Mühürdar’da Mimar Zeki Sayar tarafından 1939 yılında Batum ailesi için “kira evi” olarak tasarlanan Batum Apartmanı’nın Kadıköy Belediyesi tarafından “riskli yapı” ilan edilip koruma kurulunca tescillenmemesiyle ilgili dava reddedildi. Mahkeme, döneminin modern mimarlık örneklerinden biri olan yapının riskli yapı ilan edilmesinin Mimarlar Odası’nın ve mimarların menfaatini ne şekilde ihlal ettiğinin ortaya konulamadığına hükmetti.  Sanat tarihçisi ve yüksek mimarlardan oluşan bilirkişi heyeti yapının “korunması gereken kültür varlığı” olduğu tespitinde bulunmuştu.

Mimar Zeki Sayar tarafından 1939 yılında inşa edilen Batum Apartmanı, döneminin modern yapılarından biri olarak kabul ediliyor. Günümüze kadar özgün mimari kimliğini korumayı başarmış ender konut yapılarından biri olan yapı Moda Yenifikir Sokak’ta yer alıyor.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak söz konusu yapının İstanbul 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından Ocak 2023’te “korunması gereken kültür varlığı” olarak tescil edilmesine gerek olmadığına karar verdiğini Ocak 2023’te öğrenmiştik. Oysa birçok bağımsız akademik araştırma, Mimar Sayar tarafından planlanan ve inşa edilen Batum Apartmanı’nın gerek bulunduğu konuma yerleşimi ve mimarisi gerekse iç mekân organizasyonu açısından konut mimarimizin erken Cumhuriyet dönemine ait önemli örneklerden biri olduğu konusuna vurgu yapıyordu.

Batum Apartmanı’nın tescillenerek korunması talebiyle İstanbul 14’üncü İdare Mahkemesi’nde dava açmıştık. Dava kapsamında mahkemenin talebiyle sanat tarihçi ve yüksek mimarlardan oluşan bilirkişi heyeti bir rapor hazırlamıştı. Raporda, Batum Apartmanı’nın yapıldığı dönemin özelliklerini göstermesi, etrafında bu özelliklerdeki binaların oldukça azalmış olması ve geçmişte aynı yerdeki yaygın kullanım biçimini göstermesi nedeniyle korunması gerektiği aktarılmıştı. Bilirkişiler, Batum Apartmanı’nın ait olduğu dönemin kendine özgü niteliklerini anlatan belge niteliğinde olduğuna da dikkat çekmişti.

Bilirkişi raporundan sonra dosyayı karara bağlayan İstanbul 14’üncü İdare Mahkemesi, Batum Apartmanı’nın riskli yapı ilan edilmesinin TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin ve mimarların menfaatini nasıl ihlal ettiğinin açık, anlaşılır ve somut biçimde ortaya konulamadığını belirtti. Mahkeme, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin dava konusu işlemle somut, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisinin bulunmadığını öne sürerek, davanın ehliyet yönünden reddine karar verdi. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak, mahkemenin kararına itiraz ettik. İstinaf başvurusunu değerlendiren Bölge İdare Mahkemesi Dördüncü İdari Dava Dairesi, yerel mahkemenin kararını yerinde bularak itirazımızı reddetti.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi