ÇED Danışma Kurulu
ÇED İlke Kararları
Toplantı Tarihi: 30.03.1996-Ankara/ Toplantı No:2
İlke Kararları No: 1
Mimarlar Odası Oda MD/ÇD Danışma Kurulu, 14.03.1996 günü İstanbul’da yaptığı 1.no.lu toplantıda alınan karar uyarınca 30.03.1996 tarihinde Ankara’da 2 no.lu toplantısını yapmış ve Adana, Eskişehir, Antalya, İzmir, Bursa, Konya, Samsun Şubelerindeki MD/ÇED Kurulları’nca belirlenen yöresel MD/ÇED ilkelerini, İstanbul Şubesi’nde daha önce belirlenen MD/ÇED ilkelerini, İzmir Şubesi görüşlerini Oda MD/ÇED Danışma Kurulu Üyesi Ahmet Yoldaş’ın yazılı olarak ilettiği görüşlerini ve Y.Mimar Besim Çeçener’in raporunu birlikte değerlendirerek; ülke düzeyinde uygulanacak ve Şubelerdeki MD/ÇED ilkelerinin belirlenmesine de ışık tutacak Oda MD/ÇED ilkelerini belirlemiştir.
Ayrıca, söz konusu MD/ÇED uygulamasının sağlıklı bir şekilde gelişmesi ve yaygınlaşması için;
1)Oda MD/ÇED Danışma Kurulu’nca belirlenen genel ilkeler ile Şubelerdeki MD/ÇED Danışma Kurullarında belirlenen bölgesel ilkelerin MYK tarafından özel bir bültende derlenerek, tüm Oda üyesi mimarlara, diğer Oda merkezlerine ve ilgili Bakanlıklara, ilgili kurum ve kuruluşlara iletilmesini,
2) Ülke düzeyinde mesleki denetim disiplininin sağlanması için tüm birimlerin çalışmalarını yoğunlaştırmalarını ve Oda’ya mesleki denetim yükümlülüğünü yerine getirmeyen üyelerin daha etkin izlenerek gerekirse Oda yaptırımlarının uygulanması yönünde daha titiz ve kararlı davranılmasını,
3) Şube ve diğer birimlerde özellikle imar planlama ve onama süreçlerinin daha yakından izlenmesini ve gerekirse MD/ÇED Danışma Kurullarıyla eşgüdüm içinde çalışmak üzere sadece bu konuda özel komisyonların kurulmasını,
4) Yine özellikle imar planlama çalışmalarının yapıldığı kamu kurumlarında (Belediyeler, Bayındırlık ve İskan İl Müdürlükleri, İller Bankası Bölge Müdürlükleri, Özel Çevre Koruma Kurumu, Turizm Bakanlığı v.b.) görev yapan meslektaşların da MD/ÇED çalışmalarına katılmalarının sağlanması yönünde ilişkiler kurularak görevlendirmeler yapılmasını,
MYK’na ve Şube/Temsilcilik Y.K’larına önermeye karar verilmiştir.
A) Mimarlar Odası MD/ÇED İlkeleri
1) İmar Planlarını İzleme ve Denetleme
Mimarlık hizmetleri ve yapılaşmanın toplum ve çevre yararı ile genel şehircilik ilkeleri ve hukuka uygun gerçekleşip gerçekleşmemesinde başlıca yönlendirici karar ve koşulları içeren imar planları ve değişikliklerinin, MD/ÇED ilkeleri açısından olası olumsuz etki ve hükümlerine karşı mimarları ve mimarlığı korumak ve yine bu tür plan kararlarıyla toplum ve çevre yararına aykırı tasarım ve yapılaşma süreçlerini durdurmaya dönük Oda çalışmalarını yoğunlaştırarak sürdürmek üzere:
a) Belediye Meclisleri (Büyükşehirlerde Büyükşehir Belediye Meclisleri) imar komisyonlarında, Şube MD/ÇED kurullarından en az bir temsilcinin izleyici ve danışman üye olarak toplantılara katılması yönünde Şubelerde çalışmalar yapılmasına, bu hususun Oda Başkanlığı’nca da tüm belediyelerden talep edilmesine,
b) Aynı nedenle, Belediye İmar Komisyonlarından en az bir üyenin de Şube MD/ÇED Kurulu toplantılarına, gündem doğrultusunda danışman üye olarak davet edilmelerine,
c) Şubelerin, bölgelerindeki imar planı süreçlerini izlemeleri ve gerektiğinde itiraz, dava açma, tartışma, kamuoyu oluşturma v.b. yöntemlerle, toplum ve çevre yararına aykırı ve şehircilik bilimi ile hukuka ters düşen planlarla plan tadilatlarının durdurulması yönündeki varolan çabalarını yoğunlaştırmalarına,
d) Her hangi bir MD/ÇED uygulaması ve raporu, doğrudan doğruya projeye yön veren imar koşullarına yönelik olması durumunda, buna yol açan imar planındaki MD/ÇED’e konu olan hususların giderilmesi yönünde ilgili birim tarafından hemen gerekli idari ve hukuksal girişimlerde bulunulmasına,
e) Oda/Şube tarafından sakıncalı yönlerine itiraz edilen ve hakkında dava açılan imar planlarına göre düzenlenen projelerin MD/ÇED kapamında değerlendirileceğinin, bu tür planlar ve Oda girişimlerine ait bilgilerle birlikte üyelere duyurulmasına,
2) TASARIM SÜRECİNDE ÇED YÜKÜMLÜLÜĞÜ
MD/ÇED uygulamasında mimarların bir taraf değil, bunun sahibi oldukları yönündeki yönetmelik kuralını yaşama geçirmek ve bu bağlamda mimarlık hizmetleri ve tasarım sürecinde ÇED kültürünün yaygınlaştırılması ve genel bir meslek davranışı olarak kurumsallaşmasını doğrudan mimarın katkısı ve mesleki yükümlülüğü ile yaşama geçirmek üzere:
a) Mimarların, tasarım hizmeti için kendilerine sunulan imar durumu belgeleri ve imar koşullarına ilişkin kararları öncelikle Oda MD/ÇED ve Şube MD/ÇED Kurulları ÇED ilkeleri çerçevesinde irdeleyerek tasarımlarına başlamalarına; proje sonuçlandığında ise gerek imar durumunun ve imar koşullarının ÇED ilkeleri açısından konumunu, gerekse projenin aynı ilkeler açısından tanımını ve gerekçelerini belirtir bir rapor eşliğinde söz konusu projeyi Oda denetimine sunmalarına,
b) Aynı ilkenin yarışmalar için yapılan tasarımlarda da geçerli olduğuna ve yarışmalara katılımda, projeyle birlikte sunulan raporun, Oda ve Şubeler MD/ÇED ilkeleri açısından bir değerlendirmeyi de ayrı bir başlık altında içermesine,
c) Proje yarışmalarında seçici kurulların gerek yarışma konusu ve şartnamesinin kesinleştirilmesinde, gerekse değerlendirme aşamasında Oda ve (bölgeye göre) Şube MD/ÇED ilkelerini de dikkate almalarına, bu anlamda sözkonusu Oda ve Şube MD/ÇED ilkeleri açısından sakıncalı bir yapılaşmaya neden olacağı belirlenen yarışmalara Oda’nın ve üyelerinin katılmaması gerektiğine; ayrıca Oda MD/ÇED kurulunda ve Şubelerdeki MD/ÇED kurullarında görev yapan tüm üyelerin genel bir listesinin yarışmalarla ilgili jüri belirleme listesine ilave edilerek, her yarışmada birer asil ve yedek jüri üyesinin de MD/ÇED (Oda ve Şubeler) Kurullarından görevli mimarlar arasından belirlenmesine özen gösterilmesine,
d) Mimarların Oda/Şube MD/ÇED ilkelerine kesin olarak aykırı bir tasarımı zorunlu kılabileceği için mesleki hizmet sunmayı kabul etmedikleri imar durumuna sahip parselleri, Oda/Şube yayınları kanalıyla diğer mimarlara da duyurma ve bu imar durumuna bağımlı bir tasarımı üstlenmemeleri yönünde çağrıda bulunma hakları bulunduğuna; bu konuda Oda/Şube Y.K.larının gerekli önlemleri ve olanakları sağlamalarına,
Bu doğrultuda mimarın MD/ÇED ilkeleri açısından sakıncalı bulduğu ve proje talebini kabul etmediği imar durumu belgelerinin Şube MD/ÇED Kurulu’nda incelenerek, gerekirse Şube yayın olanakları ya da Şube’de ilan yoluyla diğer mimarlara da duyurulmasına,
e) Mimarların Oda denetimine sundukları proje ekindeki yukarıda tanımlanan raporların suretinin Şube’lerde arşivlenerek saklanmasına,
3) MD/ÇED Değerlendirmesinde Genelde Yoğunlaşılacak Durum ve Alanlar:
Aşağıda tanımlanan alan ve ilişkiler içerisinde üretilen projelerin, ülke düzeyinde tüm Şube MD/ÇED uygulamaları çerçevesinde, ÇED kapsamında değerlendirilmesine,
a) Çevre Bakanlığı ÇED Yönetmeliği’nde ÇED raporu ve sürecine tabi olacakları tanımlanan yapılaşma türlerinden, doğrudan mimari tasarım hizmetiyle gerçekleşecek uygulamalara ait projeler.
b) Asgari konut (birim) sayıları Şube MD/ÇED kurullarınca bölgesel özelliklere göre belirlenecek toplu konut ve yeni yerleşme projeleri,
c) İmar planlarında imar koşulları mimari avan projeye bırakılmış olan ve yine avan proje onayıyla uygulama yapılabilen alanlardaki, söz konusu mimari hizmetle ortaya çıkan projeler,
d) Islah imar planlarına göre düzenlenmiş projeler,
e) İmar planlarında mevzii ya da parsel ölçeğinde tadilat yapılarak imar koşullarında yoğunluk ya da yükseklik arttırımı getirilen parsellerdeki projeler,
f) Daha önce kamu mülkiyetinde iken,özelleştirme, tahsis, kiralama v.b.yöntemle özel kullanıma açılan arsa ve arazilerdeki projeler,
g) Uygulama imar planı olmadığı halde Nazım planlara göre imar durumu ve inşaat izni verilen alanlardaki projeler,
h) Üst ölçekli nazım planlarla bağı kurulmamış mevzii planlarla düzenlenen projeler ,
ı) Turizm merkezi, orman alanı tahsisi, özel orman uygulaması v.b. alanlardaki imar koşullarına göre düzenlenmiş projeler,
I) İmar planı koşullarına ve yönetmelik hükümlerine uymayan, Bakanlık onaylı kamu kurumu binalarına ait projeler,
j) Her türlü “tip proje” ve tekrarlama sayısı Şube MD/ÇED Danışma Kurulları tarafından belirlenecek asgari sayının üzerindeki tip yapılarla oluşturulmak istenen yerleşmelere ait projeler,
k) Koruma Amaçlı İmar Planlarına komşu konumdaki parsellerde üretilen projeler,
l) Tescilli yapılara bitişik ya da Anıtsal değer taşıyan yapıların yakın çevresindeki koruma ve siluet ilişkili alanlardaki yapılaşma önerilerine ait projeler,
m) Deniz,göl ve akarsu kıyılarındaki alanlarda. Şube Md/ÇED Danışma Kurulları’nca belirlenecek kuşaklar içerisinde kalan alanlar için öngörülecek yapılaşmalara ait projeler,
n) Bulundukları çevre içerisinde uyumsuzluk ve kentsel değerlere (alt yapı, doku v.b.) zarar vereceği kaygısı taşıyan, ayrıca kent peyzajına olumsuz yönde etki edebileceği görülen yapılaşmaya ait projeler,
o) Her türlü ve her amaçlı ayrıcalıklı imar koşullarına bağlı olarak ve bu koşulları yaşama geçirmek üzere tasarlanan projeler,
ö) İmar planlarında kentsel donatı alanı olarak ayrılmış alanlarda , (plan değişikliği yapılmış olsa bile) öngörülen yapılaşmaya ait projeler,
p) İmar planlarında dinsel hizmet binalarına ayrılmış arsalarda, yapı programı içerisinde cami ve zorunlu ek tesisleri dışında dükkan, işyeri, çarşı, lojmanlar, kurs binaları v.b. gibi rant ve hizmet tesislerine de yer verilen yapılaşmaya yönelik projeler.
r) İmar planlarında öngörülen işlevden farklı kullanım amaçlarıyla yapılaşma öngörülen projeler.
s) Ekolojik dengeler açısından hassas özellikler taşıyan alanlarda üretilen projeler; Çevre Bakanlığı ÇED yönetmeliğinin “EK-II” nolu bölümünde tanımlanan korunması gerekli alanlarda yapılaşma öngören projeler,
ş) Özel orman alanlarında, Orman Yasası’ndaki yüzde 6 yapılaşma olanağına bağlı olarak üretilen projeler,
t) Zorunlu teknik hizmetler ve otopark alanı dışında iskan edilen ve ticari amaçlı kullanımlar içeren bodrum katlarıyla, imar planlarındaki genel kullanım değerleri üzerinde yoğunluk getiren projeler,
u) Meyilden yararlanılarak iskan edilen kat sayısının arttırıldığı ve yoğunluk değerlerinin aşıldığı öneriler taşıyan projeler,
ü) Kültür mirası niteliğindeki yapıların kontur, gabari ve arsa içindeki özgün konumlarını değiştirmeyi ve aynı yapıyı sadece bu nedenle yıkarak yenilemeyi öngören restorasyon projeleri,
v) Yapının geçmişteki mimari özelliklerini, büyüklüğünü ve konumunu belgeleyemeyen , yetersiz dokümanla hazırlanmış restitüsyon projeleri,
y) Şube MD/ÇED Danışma Kurulları’nca bölgesel özellikler dikkate alınarak belirlenen ve belirlenecek olan Md/ÇED ilkeleri kapsamında değerlendirilmesi gereken projeler.
4) Kültür Varlıklarında ÇED Yaklaşımı ve İlkeleri
Kültür varlıklarının bakım ve onarımlarıyla ilgili olarak halen yürürlükte bulunan Koruma Yüksek Kurulu’nun 28.2.1995 gün ve 378 sayılı ilke kararı, Mimarlar Odası MD/ÇED Danışma Kurulu’nca da benimsenmekte ve tüm hedef ve kurallarıyla yaşama geçirilmesi gereken bir temel belge olarak kabul edilmektedir.
Bu çerçevede;
a) Yapıların , fiziksel durumlarının getirdiği teknik ve strüktürel zorunluluk dışında, sadece yeni kullanım ve yoğunluk hedeflerini yakalamak için yıkılarak yeniden inşaalarını öngören restorasyon projelerin,
b) Aynı çerçevede yapının arsa içinde yerini değiştirmek (zorunlu imar uygulamaları dışında) ve arsada başka bir yapılaşmaya alan yaratmak amacıyla yıkılarak taşınmasını öngören projelerin,
c) Kontur, gabari değişikliğini, yapının özgün şeklini elde etmek amacıyla (restitüsyon ve muhdeslerden arındıran) değil, kullanım alanını ve yoğunluğunu artırmak için öngören projelerin, MD/ ÇED kapsamında çekinceyle karşılanacak projeler olarak değerlendirme altına alınmalarına, karar verilmiştir.
Yukarıdaki Mimarlar Odası MD/ÇED ilkeleri, Oda MD/ÇED Danışma Kurulu’nca yeni ilkeler belirleninceye kadar, ya da üzerinde değişiklik yapılıncaya kadar yürürlükte kalmak üzere kabul edilerek, gereği için MYK’na iletilmektedir.
B) MD/ÇED Yönetmeliği Hakkında
Mimarlar Odası MD/ÇED Danışma Kurulu, MYK tarafından 27.08.1995’de yürürlüğe sokulan ve 12-14/04/1996’daki Oda Genel Kurulu’nun onayına sunulacak olan Mimarlar Odası Mesleki denetimde ÇED Yönetmeliği üzerine Bursa, İzmir, Konya ve İstanbul şubelerindeki çalışmaları değerlendirerek;
1) Şubelerden gelen ve MD/ÇED Danışma Kurulu’ndaki görüşmelerde dile getirilen yönetmelik ilkeleri ve değişikliklerine ilişkin görüşlerin Oda Md/ÇED Danışma Kurulu sekreteryası tarafından özet bir rapor halinde derlenerek Oda Başkanlığı’nca Şubelere iletilmesine,
2) Ayrıca, aynı raporun Genel Kurul’da kurulacak MD/ÇED Yönetmeliği Komisyonu’na da iletilerek, Genel Kurul’daki yönetmelik çalışmasında dikkate alınmasının istenmesine,
3)Oda MD/ÇED Danışma Kurulu’nun oluşumunda, Şube MD/ÇED Danışma Kurulları başkanlarından oluşan doğal üyelik sayısının, MYK tarafından görevlendirilecek üye sayısı için de üst sınır olarak yönetmelikte belirlenmesinin Danışma Kurulumuz görüşü olarak aynı Genel Kurul komisyonuna iletilmesine, yine MYK’nun her çalışma döneminde,kendi belirleyeceği üye sayısının, doğal üyeler dışındaki üyelerin 2/3’ünü geçemeyecek şekilde olması ve Şube MD/ÇED Danışma Kurulu başkanlarının da doğal üyeliklerinin, bu görevlerine bağlı olarak süreceği yönünde yönetmeliğe açıklık getirilmesinin tavsiye edilmesine, Biri sonraki MD/ÇED Danışma Kurulu’nun Genel Kurul’dan sonra ve yeni göreve gelecek MYK tarafından Danışma Kurulu oluşumu yeniden belirlendikten sonra saptanacak tarih ve yerde yapılmasın oy birliğiyle karar verildi.
Mimarlar Odası Md/ÇED Danışma Kurulu (Katılanlar)
Niyazi DURANAY (Başkan)
Yusuf SERİN (Başkan Yardımcısı)
Faruk SOYDEMİR (Sekreter)
Oktay EKİNCİ (Üye)
Erhan ACAR (Üye)
Ali CENGİZKAN (Üye)
Nuray BAYRAKTAR (Üye)
Demet IRKLI (Üye)
Seyit M.POLAT (Üye-Kayseri)
Nuran ESENGİL (Üye-Antalya)
Sacit ACAR (Üye-Samsun)
Mustafa ULUSOY (Üye-Konya)
Korhan DURUSOY (Üye-Bursa)
Ahmet YOLDAŞ (Yazılı görüşleriyle)
