1.8.11.3.3. "Nasıl Bir gelecek? Nasıl Bir Mimarlık Eğitimi?" Konulu Türkiye Mimarlık Öğrencileri Panel ve Forumu
Panel ve Forum Raportörü: Arzu Aybat ( İTÜ - 4) tarafından derlenmiştir.
Türkiye'deki otuz beş farklı Mimarlık Fakültesi'nden öğrencilerin davetli olduğu "Nasıl Bir Gelecek? Nasıl Bir Mimarlık Eğitimi?" konulu öğrenci panel ve forumu, 6 Kasım 2003 tarihinde Yıldız Teknik Üniversitesi Oditoryumu'nda gerçekleşmiştir. Mimarlık ve Eğitim Kurultayı - II için hazırlık çalışmaları kapsamında düzenlenen panellerin üçüncüsü olan foruma, Selçuk Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mersin Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi, İzmir İleri Teknoloji Enstitüsü, Uludağ Üniversitesi, Trakya Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Haliç Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakülteleri'nden temsilci öğrenciler katılmıştır.
6 Kasım 2003 günü sabahın erken saatlerinde diğer illerden İstanbul'a gelen Mimarlık Öğrencileri'nin, Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi'nde İstanbul'daki Mimarlık Öğrencileri tarafından karşılanması ve ilerleyen saatlerde Yıldız Teknik Üniversitesi'nde öğrencilerin hep beraber yedikleri öğlen yemeğinin ardından, 13.30'da Yıldız Teknik Üniversitesi'nin Oditoryumu'ndaki panel ve foruma geçilmiştir. Forum öncesinde 10 Ekim toplantısında yapılan Kurultay atölyelerinin konularına ilişkin benzer bir bilgilendirme yapılmasına gerek duyulmadan, öğrenciler her gün yüzleşmekte oldukları sorunlara dair akıllarındaki soruları ve düşünceleri birbirleri ile paylaşarak çeşitli önerilerde bulunmuşlardır.
Yürütücülüğü de öğrencilerin üstlendiği forum 18.00'e kadar sürmüş olup, önceden belirlenmiş olan yazım kurulu tarafından tutulan toplantı notları doğrultusunda, Kurultay'da sunulmak üzere, "Sonuç Bildirisi" forumu takip eden günler içerisinde yine öğrenciler tarafından hazırlanmıştır.
"Nasıl Bir Gelecek? Nasıl Bir Mimarlık Eğitimi?" Konulu Türkiye Mimarlık Öğrencileri Forumu Sonuç Bildirisi:
Mimarlık ve Eğitim Kurultayı - II sürecinde Mimarlık Öğrencileri'nin sürdürdükleri çalışmalar ve 6 Kasım'da gerçekleştirilen "Nasıl Bir Gelecek? Nasıl Bir Mimarlık Eğitimi?" konulu Türkiye Mimarlık Öğrencileri Forumu'nun sonucunda kaleme alınan, tartışılan ve uzlaşı sağlanan konulara ilişkin rapor, Mimarlık ve Eğitim Kurultayı - II'nin 6. Atölyesi'nin sonucu olarak Staj ve Meslek İçi Staj Atölyesi içinde 11 Aralık 2003 Perşembe Günü İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi 4. sınıf öğrencisi Arzu Aybat tarafından aşağıdaki biçimi ile sunulmuştur.
"Türkiye Mımarlık Öğrencileri'nin 6 Kasım 2003 Tarihli "Nasıl Bir Gelecek? Nasıl Bir Mimarlık Eğitimi?" Konulu Panel-Forumunda Tartışılan Konular ve Uzlaşı Raporu:
Mimarlık Ve Eğitim Kurultayı - II programı çerçevesinde, Türkiye'deki tüm mimarlık fakültelerinin farklı sınıflarından temsilcilerin davetli olduğu ve 100 kişiye yakın katılımın sağlandığı "Nasıl Bir Gelecek? Nasıl Bir Mimarlık Eğitimi?" konulu panel ve forum 6 Kasım 2003 tarihinde Yıldız Teknik Üniversitesi Oditoryumu'nda gerçekleştirilmiştir.
Bu panel ve forum öncesinde 10 Ekim 2003 tarihinde, İstanbul'daki 9+1 mimarlık fakültesinden 30 kadar öğrencinin katılımıyla geçen ilk toplantıda, Yıldız Teknik Üniversitesi'nde okumakta olan ve Mimarlık ve Eğitim Kurultayı - II çerçevesinde yürütülen beş farklı atölyenin konularını ders olarak işleyen öğrenciler tarafından yapılan bilgilendirmeler, 6 Kasım 2003 tarihinde gerçekleştirilen panel ve forum için bir ön hazırlık niteliği taşımıştır.
6 Kasım'da, konulara ilişkin benzer bir bilgilendirme yapılmadan, hangi üniversitede okudukları fark etmeksizin, tüm öğrencilerin zaten her an yüzleşmekte oldukları sorunlara dair düşüncelerini ve sorularını ortaya koymalarına imkân veren forum ortamına geçilmiştir. Forumda tartışmaların yoğunlaştığı ve ortak çıkarımların yapıldığı konuları 10 ana başlık altında sıralayabiliriz:
1. Mimarlık eğitiminin altyapısı niteliğindeki tasarı geometri, sanat tarihi gibi programlara alt eğitimlerde yani ortaöğretim kurumlarında yer verilmesi, diğer mühendislik bilimlerinden çok farklı bir eğitim sistematiği olan mimarlığı, öğrencilerin ortaokul ve lisede tanımalarına ve daha bilinçli tercihler yapmalarına olanak tanıyacaktır.
2. Kuramsal derslerin stüdyo ortamında ilerleyen projeleri desteklemesi ve projelere entegre olması gereklidir. Bu sayede hem derslerde aktarılan bilgiler daha kalıcı olacak, hem de daha nitelikli projeler ortaya çıkacaktır.
3. Mimarlık eğitiminde önemli konulardan biri de öğrencilerin istekli olmasıdır. Bugünkü merkezi sınav sistemi olan ÖSS, gerçekten mimar olmayı arzu eden adayları seçme konusunda yetersizdir. Bir üniversite kazanmış olmak için son tercihleri olarak mimarlığı yazan öğrencilerin mimarlık eğitimine adapte olmaları zordur. İstekli adayları seçecek bir sınav sisteminin getirilmesinin, eğitimin kalitesinin yükseltilmesinde büyük önemi vardır.
4. Mimarlık eğitiminde kuram ve uygulama birbirinden ayrı düşünülemez. Kuramsal eğitimini tamamlamış ve fakültelerce öngörülen iş günü kadar stajını yapmış öğrencilere verilen diploma sonrasında, kendilerine yetki verilmeden önce belirli bir süre (öneri 1 - 2 yıl arası) meslek pratiği yapmış ve deneyim kazanmış olmaları şartı aranmalıdır. Bu meslek pratiğini kazanmanın diğer bir yolu da, stajın mimarlık eğitimine paralel olarak 4 yıl boyunca kesintisiz bir biçimde sürdürülmesidir. Bu sistemi destekleyen Mimarlar Odası'nın 1993 yılında mimarlık öğrencileri ile birlikte başlattığı 'Galata Gönüllü Öğrenci Çalışma Grubu' ve daha sonra Galata Grubu Modeli'nden hareketle 2001 yılında İTÜ, YTÜ ve MSÜ Mimarlık Fakülteleri Staj Komisyonu temsilcilerinin katılımıyla oluşturulan 'Mimari Stajda Rotasyon Grup Çalışma Modeli', kesintisiz staj sisteminin başarısının kanıtıdır. 1500'e yakın öğrencinin katılımına ulaşmış bu model, öğrencilerin 4 yıllık eğitim süreleri boyunca, teknik geziler düzenlemesi, araştırmalar yapması ve benzer grup çalışmaları yürütmesine olanak tanıyarak, bilgi birikimlerini paylaşabilmelerini, sorun çözme yeteneklerini geliştirmelerini ve 'staj' kavramını mimarlık eğitimiyle bir bütün olarak algılamalarını sağlamaktadır.
5. Lisans eğitiminin süresi olan 4 yıl, diploma için yeterli olsa da, mimar olarak yetki kullanabilmek için yeterli değildir. Ayrıca bu 4 yıllık sistem, yurtdışında yetki kullanmamızı olanaklı kılmamaktadır. Eğitim süresinin yeniden gözden geçirilmesine yönelik 3 farklı görüş etrafında birleşilmiştir.
- Mimarlık eğitiminin süresinin 5 yıla çıkartılması ve yüksek lisansı da içine alan bu süre sonunda üniversiteden mezun olan 'yüksek mimar'ların imza yetkisine sahip olması. (Kıta Avrupası modeli)
- Lisans eğitiminin 3 yıla indirilmesi ve bu süre sonunda verilen diplomanın, mezunların mimari bürolarda imza yetkisi olmadan çalışmalarına olanak tanıması. Ancak 2 yıl daha eğitim gördükten sonra yetkinin kullandırılması.
- 4 yıllık mimarlık eğitim sisteminin değiştirilmemesi, ancak imza yetkisinin verilebilmesi için 2 yıl daha eğitim görmüş olma şartının aranması.
6. Farklı koşullar altında, farklı nitelikteki akademik kadroların yer aldığı üniversitelerde eğitimini tamamlayarak mezun olmuş tüm mimarların tabi tutulacağı ve Türkiye'deki yerlerinin saptanacağı bir sınav sisteminin geliştirilmesi, toplam kalitenin geliştirilmesine yönelik bir kazanım sağlamayacak, aksine, belli üniversitelerin zaman içinde daha da öne çıkmasını sağlayacaktır. Aynı imkanlar dahilinde eğitim sürdürmemiş yeni mezun mimarların merkezi bir sınav sistemiyle değerlendirilmesi yanlıştır.
7. Altyapısı hazırlanmadan yeni öğretim kurumlarının açılması ve mevcut öğretim kurumlarındaki öğrenci kontenjanlarının artırılması kalitenin düşmesine neden olacaktır.
8. Türkiye'de, adil, inandırıcı, güven verici, ulusal bir akreditasyon sistemi oluşturulmalı ve bu sistem, eğitim kurumlarının sonuç ürünleri olan öğrencileri değil, doğrudan üniversitelerin performansını ölçecek nitelikte, kurumların gelişimine açık bir anlayışla gerçekleştirilmelidir. Ancak bu şekilde kaliteyi yükseltmek mümkün olabilir.
9. Mimarlık eğitiminin standart olması düşünülemez. Her kuruma kendi olanakları dahilinde özgün planlarını yapabilme özgürlüğü tanınmalı ve bu sayede öğretim kurumlarının kimliklerinin kaybolmamasına imkan verilmelidir. Bu planlar gelen öğrenci profiline uygun olarak düzenlenmeli ve belirli aralıklarla, öğrenci profillerindeki değişiklikler dikkate alınarak, sürekli gözden geçirilmelidir.
10. Meslek elemanlarının güncel teknoloji ve bilgiyi yakından takip edebilmesine olanak tanıyacak olan sertifikaya dayalı kesintisiz meslek içi eğitim programları, sempozyumlar, konferanslar düzenlenmelidir. Mimarlığın farklı formasyonlarında yer alabilmeleri için, meslek elemanlarının kendilerinden beklenen bu gibi sertifikaları ve/veya referansları gösterebilmeleri şartı aranmalıdır.
Tüm bu önermelerin takipçisi olabilmek ve eğitim sorunlarının yaşayan özneleri olarak dönüşümlere doğrudan katkıda bulunmak için, mimarlık öğrencilerinin organize olmaları ve kurumsal bir yapı altında bir araya gelmeleri kaçınılmazdır. Bu doğrultuda belirlemiş olduğumuz somut hedef, ulusal ölçekte Mimarlar Odası, üniversiteler ve ilgili tüm kamuoyunun tanıyacağı, uluslararası alanda ise 'Türkiye'deki tüm Mimarlık Öğrencileri'nin sürekli olarak temsiliyetini sağlayacak "Ulusal Mimarlık Öğrencileri Birliği"ni kurmaktır.