Bakanlığın Sedef Adası’nı yapılaşmaya açacak ikinci sit değişikliği de iptal edildi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın İstanbul’daki Sedef Adası’nı yapılaşmaya açmasına imkân sağlayan ikinci sit değişikliği de mahkeme tarafından iptal edildi. Bakanlığın bir önceki sit değişikliği kararı da Nisan 2023’te iptal edilmiş, karar Mart 2024’te kesinleşmişti. Mahkeme, son iptal kararında, Bakanlığın değişikliğinin doğal sit alanının bütünselliğini bozabilecek nitelikte olduğunu ve kamu yararına uygun olmadığını aktardı.

İstanbul’daki Prens Adaları’nın bir parçası olan Sedef ve Kaşık adalarının doğal sit alanı derecesi Bakanlık tarafından Ekim 2021’de “nitelikli doğal koruma alanı” ve “sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı” olarak değiştirilmişti. Kasım 2021’de de Prens Adaları’nın tamamı Cumhurbaşkanlığı kararıyla “Özel Çevre Koruma Bölgesi” ilan edilmişti. Bakanlığın Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Raporu’na (ETBAR) dayandırdığı sit derecesi değişikliğiyle adalarda yat limanı, turizm tesisi, tekne imal ve çekek yeri yapılabilecek, madencilik dahi yapılabilecekti.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Bakanlığın Sedef Adası’yla ilgili ilk sit derecesi değişikliğine karşı dava açmış, bu dava kapsamında İstanbul 12. İdare Mahkemesi Nisan 2023’te değişikliğin iptaline hükmetmişti. Bakanlık, mahkemenin kararını açıklamasından bir ay önce gerekçe göstermeden sit derecesi değişikliğinde revizyona gitmiş, adanın daha önce ikinci derece sit alanı sınırları içinde olan önemli bir kısmının derecesini “sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı” ve “nitelikli doğal koruma alanı” olarak değiştirmişti. Bu da yapılaşmaya açılacak alanların artması anlamına geliyordu. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi bu işlemin iptali istemiyle de dava açtı. İstanbul 9. İdare Mahkemesi’nin baktığı dava kapsamında geçtiğimiz Eylül ayında bilirkişi raporu hazırlanmış, raporda Bakanlığın değişikliğinin ekosistem döngüsünü kıracağı, bu nedenle de söz konusu sit derecelendirmelerinin doğal çevrenin korunması ve ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine uygun olmadığı belirtilmişti.

Mahkemenin kararı

Bilirkişilerin raporunu hükme esas alan mahkeme, 11 Ekim 2024’te hükmünü açıkladı. Mahkeme, Bakanlığın işleminin dayanağı olan ETBAR’da Sedef Adası’yla ilgili sit derecelendirmesine esas teşkil edecek bilimsel veri ve ayrıntıların yer almadığını aktardı. Söz konusu ETBAR’ın 2016 tarihli olduğunu ve “Doğal Sit Alanlarının Değerlendirilmesine İlişkin Teknik Esaslar” çerçevesinde hazırlanmadığını belirtti. Bakanlığın sit derece değişikliğinin ikinci derece doğal sit alanının bütünselliğini bozabilecek ve insan eliyle daha fazla müdahaleye açık hale getirecek nitelikte olduğunu kaydeden mahkeme, bunun şehircilik ilkeleri ve koruma kararı ile kamu yararına uygun olmadığını belirtti. “Yetersiz ve hatalı bilimsel rapor dayanak alınarak tesis edilen” işlem ile yapılaşmanın ortaya çıkmasının kaçınılmaz olduğunu belirten mahkeme, oybirliğiyle değişikliğin iptaline hükmetti.

Mahkemenin sözünü ettiği Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Raporu’nun, Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmeliği’nin 5/c maddesine göre, söz konusu alanın en az ardışık dört mevsimi kapsayacak şekilde araştırılmasıyla hazırlanması gerekiyordu. Raporun hazırlanması işi, Bakanlık tarafından 2014 yılında AKS isimli bir şirkete 137 bin TL’ye ihaleyle verilmiş, bu şirket de İstanbul’da toplam büyüklüğü 58 bin 621 hektar olan 506 doğal sit alanı için 370 günde rapor hazırlamıştı.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi