Validebağ Korusu’nun SİT alanı özelliğini kaybettirecek koruma kurullarının kararlarına durdurma

İstanbul’un Üsküdar ilçesinde yer alan Validebağ Korusu’na yapılmak istenen Millet Bahçesi projesiyle ilgili İstanbul 1 No’lu Tabiat Varlıklarını Koruma Komisyonu ve İstanbul 6 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun; korunun, doğal SİT alanı özelliğini kaybettirecek kararlarını mahkeme durdurdu.

Validebağ Gönüllüleri Derneği’nin davacı, TMMOB’ye bağlı İnşaat Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası, Ziraat Mühendisleri Odası, Çevre Mühendisleri Odası’nın müdahil, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın davalı olduğu dosyaya İstanbul 6’ncı İdare Mahkemesi baktı.

Korunun doğal SİT alanı özelliğini ‘nitelikli doğal koruma alanı’na çevirerek yapılaşmaya açacak kurul kararlarının iptali istemiyle açılan davada, mahkeme 1’nci derece doğal sit alanlarına müdahalede bulunulmaması gerektiğini belirterek yürütmeyi durdurma kararı verdi. Heyet, koruma kurullarının koruyla ilgili verdiği karar sonucunda kamu yararı dışında iş ve işlemler yapılabileceğini, bu durumun da telafisi güç ve imkansız zararlar doğurabileceğini kaydetti.

Mahkemenin kararındaki diğer değerlendirmeler şöyle:

-Korunun hukuki statüsü 1’inci derece doğal SİT alanıyken ilgili kurul tarafından “nitelikli doğal koruma alanı” olarak yeniden tarif edilip tescillendi, ancak koruyla ilgili süreç Çevre ve Şehircilik Bakanlığı aşamasındaydı. “Nitelikli doğal koruma alanı” statüsü dava konusu parsele özgülenmeden işlem tesis edildi.
– Kurul kararlarında teknik bakımdan sadece peyzaj projesi ele alındı. Peyzaj projesi ve raporunda yer verilen hususlar alanın ekolojik yapısını ortaya koymuyor.
– Peyzaj projesinde yer verilen inşaatla ilgili metraj miktarları eksik.
– İnşaat projesi koru kavramına uymuyor, içerdiği çocuk oyun alanı, fitness alanı ve lüks kaplama malzemeleri koruyu millet bahçesi veya park düzeyine düşürecek.
– Proje alanda bulunan habitatlar özelindeki etkiler ortaya konulmadı, yoğun inşaat süreci korudaki ekosistemi olumsuz yönde etkileyecek ve sonunda kullanıcı sayısını artırarak çöküşüne neden olacak.

Ne olmuştu?

1999 yılında ‘Doğal Sit Alanı’ olarak tescillenen İstanbul Üsküdar’da bulunan Validebağ Korusu, 2014 yılında iki yıllığına İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredildi. 22 yıldır koruyu ‘koruyabilmek’ için mücadele eden bölge sakinlerinin çabalarıyla koruda bir faaliyette bulunulmadı. 2018 yılında koru için “Millet Bahçesi Projesi” hazırlandı ancak bu da hayata geçmedi.
Üsküdar Belediyesi Meclisi Mart 2020’deki koronavirüs salgın hastalığının başlangıcında olağanüstü gündemle toplanarak mülkiyeti Hazine’ye ait olan korunun 261 bin. 5 metre karelik bölümünü bakım ve onarım gerekçesiyle Üsküdar Belediyesi’ne tahsis etti. Bu gelişmeden yaklaşık bir yıl sonra Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 24 Nisan 2021’de Üsküdar’ı ziyaretinin ardından sosyal medya hesabından Validebağ Korusu’nda, Üsküdar Belediyesi ile birlikte “Düzenleme ve Rehabilitasyon Projesi” gerçekleştireceklerini duyurdu.
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Validebağ Korusu’nun 1’nci derece doğal SİT alanı özelliğinin korunması amacıyla davalar açmıştı. Aynı mahkeme geçtiğimiz yıl Haziran ayında koruya Millet Bahçesi yapılması amacıyla hazırlanan imar planlarıyla ilgili yürütmeyi durdurmuştu.