Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın Depolarının Hukuksuz Bir Şekilde Yerle Bir Edildiği Tescillendi

İstanbul 12’nci İdare Mahkemesi, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’ni Şişli Merkez Mahallesi 1548 ada, 9-10 parselde bulunan Tarihi Bomonti Bira Fabrikası depolarının mescit, yurt, sergi salonu ve katlı otopark yapılmak üzere Diyanet’e tahsisinin iptaline yönelik açtığı davada haklı buldu. Mahkeme, tahsisin iptaline karar verirken, söz konusu taşınmazların sökümüne izin veren İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarında da hukuka uyarlık bulunmadığını belirterek iptaline hükmetti.

Mahkeme, Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın 19’uncu yüzyılda ilk yapılaşmasının başladığını, Cumhuriyet döneminde 20’nci yüzyılın ilk yarısına kadar devam eden büyük bir kompleksin parçası olduğunu hatırlattı.

Bomonti Bira Fabrikası’nın kültür varlığı olarak tescil edildiğini anımsatan mahkeme, yapının sahip olduğu hatıra, özgünlük ve nadirlik gibi değerler yönünden korunması gerektiğini belirtti. Fabrikanın “cami yaptırılmak üzere” tahsisine ilişkin işlemin yapıların özgün karakterleriyle uyum içerisinde olmadığını kaydeden mahkeme, bu durumun farklı bir yapılaşmaya yol açacak olması nedeniyle tahsis işleminde hukuka uyarlık bulunmadığını ifade etti.

“Farklı bir yapılaşma ortaya çıkacak”

Aynı mahkeme, Bomonti Bira Fabrikası’nın depolarının yıkımına ve Diyanet’e tahsisine onay veren İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarını da iptal etti. Mahkeme, “tüm unsurlarıyla ayakta olan bir yapının bir raporla restorasyon da yapılacakken tamamen yıktırılarak yapıların özgün karakterlerini korumayan farklı bir yapılaşmaya yol açacak olması”na dikkat çekti.

Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın Diyanet’e tahsis edilmesi kültürel varlığın koruma amacına uygun olmayan “usulsüz ve geçersiz” bir işlemdi.

Söz konusu işlem, derhal yargıya taşınmış olmasına karşın idare uygulamaya geçerek bir kültür varlığını yok etmiştir. Geriye sadece birkaç yapı kalmıştır.

İstanbul’un endüstriyel, sosyal, emek, mimarlık ve kentleşme tarihi belgeleyen ve geleceğe taşıyan nadir kalmış bu kültür varlığı, hukuk dışı tahsis kararlarıyla özellikle korunmamış ve en nihayetinde kamu idaresi eliyle kent hafızasında kara bir delik daha yaratılmıştır.

Odamız, Anayasadan kaynaklanan hak ve yükümlülükleri uyarınca, kültürel mirasımızın tahrip edilmesine yönelik adımlara izin vermeyecek, bunları kayda geçirecek ve kent hafızasına sahip çıkmak için yürüttüğü mücadeleyi sürdürmeye devam edecektir.

Dava özeti:

1890 yılında İstanbul’un Feriköy Mahallesi’nde kurulan Bomonti Bira Fabrikası ve binaları, 1998 yılında İstanbul 1 Numaralı Koruma Kurulu tarafından “korunması gereken kültür varlığı” statüsüne alınarak tescil edilmişti.

Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın parçası olan eski malt binası, eski silo, eski arpa temizleme binası ve eski kazan dairesinin tahsis işlemi 10 Haziran 2013 tarihli ve 1355 sayılı Başbakanlık kararıyla gerçekleştirilmişti.

“Mescit, yurt, sergi salonu ve katlı otopark” yapımı için Diyanet’e tahsis edilen Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın depo binaları, İstanbul 2 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun söküm izni ve Temmuz 2020’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenen yıkım ruhsatı ile yıkılmıştı.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, hem taşınmazların Diyanet’e tahsisinin iptaline hem de yıkıma izin veren İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarının iptaline yönelik davalar açmıştı.