Serbest Çalışan Mimarlar Çalıştayı

Amaç

TMMOB Mimarlar Odası Mesleki Uygulama ve Denetim Komitesi’nin 3 Ağustos 2016 tarihinde gerçekleşen toplantısında, Odamızın serbest çalışan mimarlar ile iletişimini güçlendirmesi, alandaki sorunların belirlemesi, sorunlara çözüm üretilmesi için katılımcı bir yöntem ile bileşenlerin bir araya getirilmesi, süreçlerin değişen mevzuat içerisinde yeniden değerlendirmesi, serbest mimarlık hizmet bedellerinin pratikte nasıl ele alındığının belirlenmesi, telif hakları açısından ortam analizi oluşturulması amacıyla, Serbest Çalışan Mimarlar Çalıştay’ı düzenlenmesi için hazırlık yapılması kararı alınmıştır. Mesleki Uygulama ve Denetim Komitesi’nin yapmış olduğu çalışmalar ile Çalıştay raporu bu kitapçıkta bir araya getirilmiştir.

Programın Genel Merkez düzeyinde yapılmış, Mimarlar Odası’nın her şubesinden çeşitli alanlarda serbest mimarlık hizmeti veren, Serbest Mimarlık Hizmetleri Büro Tescil Belgesi sahibi katılımcıların belirlenerek çalıştaya katılımları sağlanmış, Çalıştay’ın moderatörlüğünü Prof. Dr. H. Murat Günaydın üstlenmiştir.

45. Dönem Çalışma Programı içerisinde belirlenmiş olan çalışma akslarında, Serbest Çalışan Mimarlar Çalıştayı’nın, mimarlık hizmeti üreten serbest mimarların, planlamadan tasarıma, uygulamadan denetime, bütün çalışma alanlarında yaşanan sorunların tartışılması, çözüm arayışlarının ortaya konması, bu alanda izlenecek      politika, yöntem ve stratejilerin oluşturulması hedeflenmektedir.

Çalıştay sonuçlarının:

Serbest Mimarlık Hizmetleri Uygulama, Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği’nin uygulanmasında yaşanan sorunların analiz edilmesi ve gerekli değişikliklerin önerilmesi, Mesleki standartların geliştirilmesi açısından, mesleki denetim ve Yönetmelik kapsamındaki uygulama prosedürlerinin geliştirilmesi ve daha tutarlı hale getirilmesi için güncellemeler yapılması, Serbest Mimarlık Hizmetleri Uygulama, Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği’nin, tüm mimarlık hizmetlerini kapsayacak şekilde dönüştürülmesi, Mesleki Uygulama ve Denetim Komitesi’nin, değişen yasa düzenlemeleri ile meslek alanı ve uygulamalarındaki değişiklikleri takip ederek, Komite’nin çalışma biçimini ve gerekli olan durumlarda genişletilmesi, tekrar yapılandırılması kapsamında veri toplanması gibi hedeflere yardımcı ve taban oluşturabileceği düşünülmektedir.

Yöntem

Mesleki denetim ve uygulamada sürekli gelişen bir ortamın sağlanmasında önemli şartlardan birisi serbest çalışan mimarların tecrübelerinin ve yaşadığı problemlerin doğru anlaşılması ve değerlendirilmesidir.  Bu amaçla TMMOB Mimarlar Odası Mesleki Uygulama ve Denetim Komitesi’nin organize ettiği Çalıştay 10-12 Mart 2017 tarihlerinde Antalya’da şube temsilcilerinin aktif katılımıyla yapıldı.

Çalışma, tüm katılımcıların görüşlerinin alınabileceği bir yöntemle dört ana oturum çerçevesinde kurgulandı.   1.Oturumda çalıştayın amacı, yöntemi ve programı açıklandıktan sonra katılımcılar 5-6 kişilik 12 çalışma grubuna ayrıldı.  Bu gruplar komite tarafından önceden hazırlanan ve katılımcıların coğrafi ve demografik özelliklerine göre dengeli ve homojen bir dağılım amaçlanarak hazırlanan listelere göre oluşturuldu.  Oluşturulan gruplar ilk aşamada kişisel çalışma ile kendi tecrübeleri çerçevesinde yaşadıkları problemleri listelediler.  Ardından aynı gruplar, bu problem listelerini tek tek, hiçbirini elemeden ve gruplama yapmadan, uygun bir dille tek bir liste hazırladılar. Burada grup üyeleri rastgele verilen görevler üstlendiler (başkan, okuyucu, yazıcı, yırtıcı).  Amaç ekip çalışmasının etkin yapılması ve kişisel olarak hazırlanan listelerin tek bir ekip listesine bilgi kaybı olmadan dönüşmesiydi.  Yırtıcılar kişisel listeleri sürecin sonunda yırtarak sembolik olarak ekibin üyeleri tarafından oluşturulan problemler listesini anonim hale getirdiler.  1. Oturumun devamında 12 grubun başkanları ellerindeki listeler ile altışar kişilik iki grup halinde aynı döngüyü tekrar ettiler. Bu sefer kişisel listelerin yerini ekiplerin hazırladıkları listeler aldı.  Bu iki ekibin çalışması ve raportörlerin çalışmaları derlemesiyle ortaya tüm katılımcıların problemler konusundaki görüşlerini hiç atlamadan ve elemeden aktaran geniş kapsamlı bir problemler listesi çıktı.

2. oturumun amacı bu problemler listesinde çalıştaya katılan serbest çalışan mimarlar tarafından belirlenen 193 problemin önceliklendirilmesiydi.  Bu amaçla baskısı alınan ortak problemler listesi tüm katılımcılara dağıtıldı.  Katılımcılar listedeki her bir problem tek tek değerlendirerek önem derecesine göre puanladı.  Beşli Likert ölçeği kullanıldı, çok önemli gördükleri problemlere 5, önemsiz gördükleri problemlere 1 puan verdiler, 2, 3, 4 puanları da bu ölçeğe göre kullandılar.  Oturum kişisel değerlendirme olarak yapıldı ve tüm değerlendirmeler toplandı ve çalıştayın 2. Oturumu tamamlandı.  Çalışma raportörleri tüm bu kişisel değerlendirmeleri her bir soru için ortalama ve standart sapma alacak şekilde bilgisayar ortamına geçirdiler (bu süreç oturum sonrası iki raportör ve yardımcılarla birlikte beş saat sürdü). 193 problem önem sırasına göre incelendiğinde önem sırası yukarıda olan faktörlerin gruplanabildiği gözüküyor.  Standart sapma değerleriyle problemler konusunda çalıştay katılımcılarının ne kadar hemfikir olduklarının veya ayrıştıklarının ipucunu görebiliyoruz. Önem sırası kadar aynı zamanda standart sapması düşük problemler çalıştay katılımcılarının bu problemin öneminde hemfikir olduklarını gösteriyor. Bu da, çözüm geliştirmede öncelik vereceğimiz alanları bilimsel olarak, kişisellikten arınmış şekilde işaret ediyor.

3. oturum ikinci gün sabahtan yapıldı. Birinci oturumda belirlenen problemlerin ortak listesinin değerlendirme sonuçları yayınlandı. Buna göre ekiplere bu sefer, Pareto prensibi ile belirlenen en önemli ilk yüzde 20’lik problemlere bakmaları ve bunların çözümü için öneriler geliştirmeleri istendi (yaklaşık önem sırasına göre ilk 40 problem). Ekipler kendilerine verilen bir saatlik sürede kendi yaklaşımlarıyla problemlerin değerlendirmesini, sınıflandırmasını ve analizini yaparak çözüm önerileri geliştirdiler. Tüm ekipler yaklaşımlarını ve çözüm önerilerini çalıştaya sundular.  Bu çözüm öneriler çalıştay raportörleri tarafından kayıt altına alınarak Odanın ilgili organlarının değerlendirmesine sunulmak üzere hazırlandı.

4. Oturum, tüm çalıştayın değerlendirmesini içeren ve bireysel değerlendirmelerin alınması şeklinde planlandı.  Çalıştay katılımcıları tüm süreç ve çözüm önerileri konusunda kişisel fikirlerini paylaştılar.  Bu süreçteki konuşmalar da daha sonra değerlendirilmek üzere kaydedildi. Bu oturumla birlikte çalıştay başarıyla tamamlandı.

Bütün bu oturumların sonucunda çalıştaya katılanlar bireysel ve ekip olarak fikirlerini duyurdular ve değerledirmelere katıldılar. Uygulamadan gelen bu bilgiler ve çıkan sonuçlar bu sorunların çözümü için veriye dayanan sağlam bir temel oluşturdu.  Bu çalıştay aynı zamanda yaşadığımız bu günlerde serbest çalışan mimarların sorunlarını ve çözüm yaklaşımlarını kesit olarak tarihe kaydetti. Meslek ortamının gelişmesi için bu veriler ışığında sorunların çözümüne yönelik oluşturulacak eylemlerin faydalı sonuçlar vereceği umut edilebilir.  Bu çalıştay kişisel seviyeden yola çıkarak meslek pratiğinin genel sorunlarını ortaya koyma tekniğiyle önemli bir katkı yapmıştır.

Çalıştay Raporu’na aşağıdaki buradan erişebilirsiniz.