Danıştay’dan Atatürk Havalimanı’na yapılmak istenen millet bahçesi projesinin ihalesine bozma

Atatürk Havalimanı’na yapılmak istenen “Millet Bahçesi” projesinin ihalesinin iptali istemiyle açtığımız davada Danıştay, yerel mahkemenin ihalenin hukuka uygun olduğuna yönelik kararını bozdu. Danıştay, mahkemeyi “yetkisiz” bularak, dosyayı yeniden bir karar verilmek üzere İstanbul 4’üncü İdare Mahkemesi’ne yolladı.

Ne olmuştu?

İstanbul Atatürk Havalimanı, Nisan 2019’da İstanbul Havalimanı’ndaki hava trafiğiyle çakıştığı gerekçesiyle tarifeli uçuşlara kapatıldı, ancak pistler kargo, bakım/onarım, genel havacılık, hava taksi, iş uçuşları, devlet uçakları ile yapılan uçuşlar ve otoritenin uygun göreceği trafiklere hizmet vermeye devam etti. Ekim 2019’da “Millet Bahçesi” hazırlıkları kapsamında apronda faaliyetleri sona eren tesis ve binaların yıkım işi için ihale yapıldı, Kasım ayında da yıkım başladı. O günlerde havalimanı sahasının sadece millet bahçesi olarak kullanılmayacağı, yapılaşmaya da açılacağının anlaşıldığı haberler yayınlandı. Buna göre havalimanı sahasına külliye, gençlik merkezi, müze, cami, devlet konuk evi, spor alanı, yaşam merkezi, afet toplanma alanı ve fuar yapılması planlanıyordu.

Bu gelişmeler yaşanırken, tüm dünyayı etkileyen koronavirüs salgınıyla mücadele gerekçesiyle Atatürk Havalimanı’ndaki maliyeti 2 milyar TL’li bulan iki pist kırılarak pandemi hastanesi yapıldı. Hastanenin inşaatını AKP iktidarı boyunca Türkiye’de en fazla ihale alan beş şirketten biri olan Rönesans Holding yaptı. Şirkete inşaat için Avrupa Yatırım Bankası’ndan 200 milyon Euro kullandırıldı.

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi bu dönemde pistin kullanılamaz hale getirilmesiyle ilgili sorumlular hakkında suç duyurusunda bulundu. Hukuksuz bir kararla hapsedilen avukatımız Can Atalay 27 Mayıs 2020’de davayı açmıştı. Çok hızlı bir şekilde 12 Haziran’da sorumlular hakkında takipsizlik kararı verildi.

İnşaat sürerken kamuoyunda hastanenin pistin kullanılamaması için yapıldığı iddiaları da dile getiriliyordu. Bu iddia Ocak 2022’de Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu tarafından canlı yayında itiraf edildi. Karaosmanoğlu, aynı yayında “Burası millet bahçesi olacak. Bütün İstanbul’a hizmet edecek” demişti. Karaismailoğlu, 9 Nisan 2022’de İstanbul Havalimanı’nda görev yapan muhabirlerle bir araya geldiği ve basın mensuplarının sorularını yanıtladığı sırada da “Atatürk Havalimanı’ndaki sıkıntıları biliyorduk zaten. Atatürk Havalimanı hikayesi kapandı, gitti. Oranın şimdi kuzey-güney pistine ‘Millet Bahçesi’ olarak işe başlanıyor” diye konuşmuştu.

Kamuoyu, bu gelişmelerden bir ay sonra 9 Mayıs 2022’de Sözcü gazetesinden Çiğdem Toker’in haberiyle Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) Atatürk Havalimanı’na Millet Bahçesi yapılması için sessiz sedasız ihaleye çıktığını öğrendi. Pazarlık usulüyle yapılan ihaleye altı şirket davet edildi. Altı şirketten üçü 3’üncü havalimanını yapan “beşli konsorsiyum” üyesi: Kolin, Mapa, Limak. Diğerleri de 3’üncü havalimanını işletmek üzere kurulan özel şirket İGA’nın üyeleri. İhalenin davet usulü yapılması Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin ‘b’ bendindeki istisna hallere dayandırıldı. Yasa maddesine göre bu haller doğal afet, salgın hastalık, savaş vb. durumlar. İhale 2 milyar 127 milyon 978 bin TL’ye Yapı ve Yapı İnşaat isimli şirkete verildi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 15 Mayıs 2022’de Atatürk Havalimanı’nın yıkılacağını ve 132 bin ağaçla Türkiye’nin en büyük Millet Bahçesi yapılacağını açıkladı. Bir gün sonra da havalimanına iş makineleri girdi ve yıkım başladı.

Yerel mahkeme hukuka uygun buldu

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak kamunun zarara uğratıldığı bir özelleştirme adımı olan bu projenin ihalesinin iptali için açtığımız davada İstanbul 4’üncü İdare Mahkemesi Kasım 2022’de verdiği kararla ihalenin hukuka uygun olduğuna hükmetmişti. Mahkeme, bu karara dayanak olabilecek bilirkişi incelemesine veya bilimsel bir rapora da ihtiyaç duymadı. Kararda, şu ifadelere yer verilmişti:

“İstanbul Havalimanının faaliyete geçmesi ile birlikte Atatürk Havalimanının doğu-batı pistlerinin mevcut haliyle hizmet etmeye devam etmesi, kuzey-güney pistlerinin ise atıl duruma gelmesi, uyuşmazlığa konu millet bahçesi projesinin de atıl pistlerin bulunduğu alanda yapılacak olması, ayrıca yapılacak işin 68.510,16 m2’lik inşaat alanında konvansiyonel kalıp sistemiyle sosyal donatı inşaatları ve 1.970.000,00 m2 alanda millet bahçesi genel altyapı, peyzaj düzenlemesi ve rekreasyon alanı yapımı işlerini kapsadığından yapım tekniği açısından özellik arz etmesi karşısında, 4734 sayılı Yasanın 21. maddesinin (b) bendi kapsamındaki pazarlık usulü ile gerçekleştirilen dava konusu ihale işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.”

Dosya yerel mahkemeye gönderildi

Danıştay 13’üncü Dairesi, Nisan 2023’te verdiği hükümle mahkemenin bu kararını “usulen” bozdu. Daire, dava konusu işlemleri yapan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın Ankara’da bulunması sebebiyle yargı yetkisinin Ankara İdare Mahkemesi’nde olduğunu belirtti. İhalenin hukuka uygun olduğunu belirten yerel mahkemenin yetkisiz olduğunu savunan Daire, bu kararı bozdu ve yeniden bir karar verilmek üzere dosyayı bu mahkemeye yolladı.